Yaşamla İlgili Küçük Bilgiler

– Aklın yolu çoktur ama bu yolları aydınlatan ışık tektir ve o ışık da bilimdir. Bilimin bilginin aydınlattığı yollar aklın yoludur.(27.05.2024)

– İşlenen her maddenin, her üretimin sonucunda atık da oluşur, ama o üretimin atığı başka yerde, başka bir şey için hammadde olabilir. Özellikle de canlılarda.(22.05.2024)

– Eski kuşakların deyimiyle tefrit ve ifrat önemlidir; zararlılığı ve yararlılığı miktar belirler.(22.05.2024)

– Hammadde işlemenin sonucunda ürün elde edilir, bilgi işlemenin sonucunda da akıl elde edilir ve istisnasız bütün canlılar bilgi işler.(22.05.2024)

– Canlılık sorun çözmek ve üretmek, bunları da ara vermeksizin sürekli yapmak demektir.(09.05.2024)

– Tek bir dine inanırım ahlâk, vicdan, erdem, iyilik ve sevgi dinine.
Tek bir dine inanırım yeryüzünde yoksulluğu yok eden ezilen ve ezenleri olmayan dine.
Tek bir dine inanırım dil, renk, cinsiyet, mevki, makam gözetmeyen herkesi eşit kabul eden dine.
Tek bir dine inanırım cenneti vaat eden değil bu dünyada yaşatan dine.
Tek bir dine inanırım kaynağını ilahi bir güçten değil doğadan ve bilimden alan dine.
Kuşkusuz buna din derseniz.(09.05.2024)

– Merak eden araştıran sorgulayan akıl gerçek akıldır, diğerleri mi? Onlara akılımsı veya ilkel akıl denilir.(30.04.2024)

– Her şey bağlantısallık, iletişim içindedir ve bu durumda olan her şeyin de birbirlerinde izi oluşur.(27.04.2024)

– Öğrenmek, bilgilenmek yalnızca merak gidermek için değildir; yaşamda uygulamak yaşamı kolaylaştırmak ve güzel yaşamak içindir. Keşiflerin de icatların da nihai amacı budur.(26.04.2024)

– Dinlerin kutsal kitapları vardır bilimin de vardır. Bilimin öğretici kutsal kitabı doğadır evrendir ama bu kitap ne kadar kutsaldır onu bilemem.(23.04.2024)

– Bu dünyayı ‘cennet’ yapamayanlar başka bir yerde ‘cennet’ aramasınlar.(14.04.2024)

– Bilginin temeli merak ve sorgulamadır.(11.04.2024)

– Bilinmeyenleri bilinenlere dönüştürürüz ancak bilinir olanlar da yeni bilinmeyenleri önümüze getirir. Sorular yanıtlanmayı beklerken, yanıtlar da yeni soruları doğurur.(11.04.2024)

– Doğanın zamanı çok ve acelesi de yoktur, zamanı kısıtlı olanlar bizleriz.(09.04.2024)

– Her şeyi yaklaşık 70-80 yıla sığdırmak zorundayız. Bu süre içinde yanlışlarla doğrularla, sevinçlerle kederlerle, inişlerle çıkışlarla yol alacağız ve sonlandı denilen bir noktaya varacağız sonra geçmişe bakacağız ve nasıl geçtiğinin farkında bile olmayacağız, zaman geçecek hatırlanmayacağız her şeyin hafızasından kaybolacağız. Belki de yaşamın değeri burada; kısıtlı zaman aralığında.(09.04.2024)

– Sevgi çözümün ilk adımı ve temelidir. Sevgi yaşamı kolaylaştırır.(09.04.2024)

– Doğada adalet yoktur. Doğal afetler; iyi kötü, haklı haksız diye ayrım yapmadan herkese eşit davranır, belki de doğanın adaleti budur diyebiliriz. Büyük balık küçük balığı yer, birçok canlı yavrularını da yer; timsahlar, kraliçe karıncalar hemen hemen çoğu tür bunu yapar, bunların tek gerekçesi vardır; sağlıklı ve güçlü olanın canlılığını sürdürerek türün devamını sağlamak. Ama insan türü bilinçlendikçe, beyni gelişip çok daha yetkin bir akıl oluşturdukça hak adalet, vicdan, ahlâk gibi kavramları var etti, sağlıklı veya sağlıksız, güçlü güçsüz, sağlam sakat bütün yavrularının yaşama devamını sağlamak için özen gösterdi. Eğer gelişmiş bir canlı olmak istiyorsak hak adalet, vicdan, ahlâk gibi kavramlara özen göstermeliyiz, değer vermeliyiz. İnsan olmamızı, diğer canlılardan farklı olmamızı bunlar sağlıyor.(06.04.2024)

– Akıllı insan neyi nereden öğreneceğini bilen insandır.Akıllı insan bilgilerin doğruluğunu araştıran insandır.Akıllı insan merak eden sorgulayan insandır.(06.04.2024)

– Son söz yoktur, çünkü her zaman söylenecek bir başka söz daha vardır.(30.03.2024)

– Sonlu olan her şey sonsuzlığu içerir ve sonlanan bir şey de yoktur; sonlandığını sandığımız yalnızca biçim değişimleri, nitelik değişimleri, dönüşümlerdir.(30.03.2024)

– Hiçlik sonsuzluktur sonsuzluk da hiçliktir, bunlar birlikte var olurlar ve birbirlerini var ederler, birbirlerini içerirler ve yalnızca zihnimizin ürettiği kavramlardır başka bir şey değil.(30.03.2024)

– Neden ilerlemiş yaşınızla, kırışıklıklarınızla barışık değilsiniz? Neden genç görünüşlü olmak istiyorsunuz? Oysa ilerleyen yaşınız ve buna uygun görünüşünüz daha bilge, daha deneyimli olduğunuzun da göstergesidir. Kendinizle barışık olmayı deneyin gençliği ise içinizde, duygularınızda ve hayat coşkunuzda yaşatın, daha mutlu olursunuz.(26.03.2024)

– Kimler tehlikelidir? Okuyup öğrenmeyenler bilmediğini bilmeyenler, kimler tehlikelidir? Acaba öyle mi diye şüphe etmeyenler sorgulamayanlar.
Karanlık neden korkulan şeydir? Çünkü göremeyiz, tehlikeleri riskleri gizleyip görüp bilmemizi engeller. İnsanlık için, gelecek için asıl tehlike korkmamız gereken şey de cehalettir, cehaletin karanlığıdır. Soyanlar, çalanlar, sömürenler hep karanlıktan yararlanırlar aydınlık istemezler.
Aydınlatanları çoğaltırsak bilimin ışığında bilgiye ulaşırsak karanlıkta kalmayız aydınlanırız aydınlatırız. Gerçek tarih aydınlıkla karanlığın savaşı’nın tarihidir.(22.03.2024)

– İlk okuyacağımız kitap kendimiz olmalıdır. Okumaya kendimizden başlamalıyız önce kendimizi okuyup bilmeliyiz. Öğrenmeyi kendinden başlat ve önce kendini öğren.(22.03.2024)

– Bir çocuğun en önemli temel besini sevgidir, bunun için hiçbir masrafa girilmez. Ayrıca çocuklardan öğreneceğimiz en değerli şey de; sevgidir, masumiyettir, bunu öğrenmek de bedavadır. Kuşkusuz görmek isteyen göz görür ve öğrenmek isteyen öğrenir.(21.03.2024)

– Hayatta geriye dönseydik bazı şeyleri yeniden yaşasaydık çok şeyi yapmazdık diyoruz pişmanlık duyuyoruz, ama o zaman bugün bildiklerimizi bilmiyorduk ki, ama o zaman bugünkü deneyime sahip değildik ki. Şimdi bugünkü deneyim ve bilgilerimize göre konuşuyoruz oysa o zamanki koşullar, o günkü bilgimiz bize öyle yaptırttı bunun başka bir biçimi olamazdı başka türlü yapamazdık. Bu nedenle geçmiş geçip bitti bir daha yaşanmayacak önemli olan geçmişte yanlış bulduğumuz şeyleri bundan sonra yapmamaktır. Keşkelere takılmayalım, pişmanlık duymayalım bugünü yaşayıp geleceği kurgulayalım, tasarlayalım.(21.03.2024)

– Hayat belki adil değildir ama biz olmalıyız.(16.03.2024)

– Sevgi yüreğe yazılan bir yazıdır, bir kere yazıldı mı kendini çoğaltır.(16.03.2024)

– Mutlu olmayı bilmek bir sanattır ama sevmeyi öğrenmeden bu sanatı öğrenemezsiniz.(13.03.2024)

– Bir ülkede yasaların, mahkemelerin, görkemli adliye binalarının olması o ülkede adaletin olduğu anlamına gelmez. Adalet önce vicdanlarda yer alan bir kavramdır ve de eğitim ve kültürle ilgilidir.
Bir ülkede hak ve özgürlükler onu talep eden ve bunun bilincinde olan insanlar varsa oluşur, gelişir ve yaşar.
Bir ülkede hak ve özgürlükleri, adaleti öğreten eğitim öğretim yoksa ve toplumda böyle bir kültür oluşmamışsa bunların var olmasını yaşamasını bekleyemeyiz. Bunlar saksıdaki bitkiler gibi değil; kırlardaki, doğadaki bitkiler ve çiçekler gibi olmalıdır, ülkenin ve toplumun doğasını doğal yapısını oluşturmalıdır.
Her şeyin temel belirleyicisi de egemen olan ekonomik sistemdir.(06.03.2024)

– Müzik anılara ve geçmişe götüren güzel bir yoldur; sizi geçmişte tekrar yaşatır.(04.03.2024)

– İnsan kendinin mimarıdır, kendinin sanatçısıdır, kendini var edendir. Bu nedenle iyi bir mimar ve usta bir sanatçı olun ki eseriniz de değerli olsun.(04.03.2024)

– Doğumla ölüm arasında geçen zamana hayat diyoruz ömür diyoruz, ama genellikle ona gerekli değeri vermiyoruz, anlamını ve ne ifade ettiğini de merak etmiyoruz. Yaşam öyle ya da böyle bize verilen bir şanstır bir kere elde edilir ve tekrarı yoktur. Tadını çıkarın, değerini bilin, hakkını verin merak edip öğrenin ve de kendinizi güncelleyin sevgiyi öncelleyin.(24.02.2024)

– Hukuk adaletin sağlanmasının yalnızca aracıdır, hukuka uygun olan şey adil, adaletli demek değildir. Adaleti bilgi ve vicdan sağlar.(20.02.2024)

– Küçük şeyleri büyütmeyin; biriktiklerinde uzun süre sonra önemli etkileri olsa bile gene de bırakın küçük şeyler küçük kalsın. Dünyayı idealize etmeyin gerçekçi olun olduğu gibi kabullenin, çünkü dünya böyle olması gerektiği için böyledir, ama onu daha iyiye dönüştürmek çabanızdan da asla vazgeçmeyin, belki onu siz değiştireceksiniz kuşkusuz değiştirirken de değişeceksiniz, fakat şunu da unutmayın; her şeyin ödenecek bir bedeli vardır.(19.02.2024)

– Düşenin dostu olmaz deyimi yanlıştır; çünkü dost düştüğünde yanında olandır. Düşünce kimin dost olduğu görülür biçimde söylemek doğrusudur.(17.02.2024)

– Gelecek umudu taşır, zaman da geleceği.(14.02.2024)

– Çocuklar anne babalarının şarkılarıdır; hiç dillerinden düşmeyen ömür boyu söylenip dinlenilen. Çocuklar bütün insanlığın da şarkısıdır aslında, bilinse de bilinmese de.(13.02.2024)

– Düşünce yalnızca beyindeki nöronların birbirleriyle bağlantılarının ürünü değil; tüm hücrelerin, diğer insanlar ve dışımızdaki canlı cansız her şeyle bağlantıların ürünüdür. Nöronların enformasyonu değil her şeyin enformasyonunun sonucudur.(13.02.2024)

– Bazı canlılar kış uykusuna yatarlar ve uzun yaşarlar, bazı canlılar az uykuyla yetinirler onlar da uzun yaşarlar, filler gibi. Doğa evrim değişik canlılar ve değişik koşullar için farklı çözümler üretip aynı sonuçları sağlayabilmiştir. Canlılar en optimum çözümleri üretir, çünkü arkasında milyarlarca yıllık evrim deneyimi vardır. Bizim yapmamız gereken şey; doğayı gözlemlemek, incelemek ve doğadan öğrenmek. Bütün bilgiler doğada.(11.02.2024)

– Yazarlar, şairler, sanatçılar eserlerini ilk yazdıkları ilk yaptıkları gibi bırakmazlar; değiştirirler, çıkartırlar, eklerler. Yaşam da böyledir hiçbir zaman ilk başladığı gibi kalmaz ve her canlı kendi yaşamının sanatçısıdır.(09.02.2024)

– Canlılar yaşamlarını sürdürebilmek ve türlerinin devamını sağlayabilmek için evrim geçirirler, evrim yaşam ve türün devamına karşı risk oluşturan ortama, koşullara karşı canlının bir yanıtıdır evrimin nedeni ve amacı budur. Bu işlemde başarılı olan türler yaşayıp yollarına devam etmişlerdir, ancak insan türü diğer canlı türlerine göre gelişmiş beyni ile ayrıcalıklı duruma geldi çağımızda artık doğal organik evrimin yanına yapay sentetik inorganik evrim eklenip öne çıkarıldı. İnsan türü bilim ve teknolojiyi geliştirince yapay sentetik inorganik evrimi de başlattı; çiplerle bütünleşip yarı inorganik duruma değiştirilip dönüştürülüyoruz, buna evrim diyebiliriz miyiz bilmiyorum, bu yanlıştır demiyorum yalnızca homo sapiensin geldiği noktaya ilişkin bir durumu belirtiyorum.  Çağımızda doğal organik evrim “out”, yapay sentetik inorganik evrim “in”.(08.02.2024)

– Sokrates demişti ki: sen varsan ölüm yok demektir, ölüm varsa sen yoksun bu durumda ölümden neden korkayım? Doğru ama her canlı yaşama içgüdüsüne sahiptir ve bu bir temel içgüdüdür, bu nedenle ölüm olasılığı karşısında ister istemez yaşamak için uğraşılır bu korku değil doğal tepkidir biraz da kabullenememektir, ancak aslında ölüm yeni şeyler öğrenmemizi, sorularımıza yanıtlar aramamızı ve bu çabamızı da sonlandıracaktır. Asıl sorun işte bu; öğrenmenin sonlanması.(06.02.2024)

– Hayat bir canlının yaşadığı sürecin adıdır, sürdürülen bir zamanı kapsar. Ölüm ise bu süreci bitiren bir anın adıdır, yalnızca bir anı kapsar. Süren bir zaman ve de bir an. Yaşam canlılığı içerir ölüm cansızlığı, ama ikisi de bir soruyu içerir: Niçin?(03.02.2024)

– Her şeyin çözümü insana yatırımla başlar; bilgili, ahlâklı, vicdanlı insan yetiştirmekle olur. Bu iş ailede başlar ancak ülkenin milli eğitim sisteminde biçimlenir.(02.02.2024)

– Gücün çekici etkisi çoktur, zehirleme etkisi de.(26.01.2024)

– En gerçek denetleyen, en sağlıklı sorgulayan ve en adil yargılayan vicdandır, kuşkusuz varsa.(26.01.2024)

– Bir yerde yararlı olan şey başka bir yerde zararlı olabilir, önemli olan; doğru şeyleri doğru yer ve zamanda gerektiği miktar ve biçimde kullanmaktır. Su yaşam için temeldir onsuz yaşayamayız susuz hayat olmaz, ancak nefes borusuna giderse boğulup ölürüz, gerektiğinden çok fazla içilirse su zehirlenmesi oluşturur ve yaşamımızı sağlayan şey ölümümüze neden olur. Aynı biçimde bize yararlı olan ağız ve bağırsaklarımızdaki mikroplarımız kanımıza karışırsa bize zararlı olur. Her şey yerinde, zamanında ve kararında olmalıdır.(26.01.2024)

– Hayatta herkesin şanslı olduğu zamanlar olmuştur, ama donanımlı ve hazırlıklı olanlar o şansı değerlendirmiştir.(26.01.2024)

– Kölelik insanlık tarihinde var olan bir olgudur. Savaşlar gibi ki bunlar genellikle dinsel inançlar için yapılıyordu kitlesel katliamlardan sonra yakın zamana kadar yenilenlerden geriye kalanlar köleleştiriliyordu günümüzde bu tür kölelik var mı bilmiyorum, ancak günümüzde köleliğin daha korkunç türünün var olduğunu biliyorum; aklın köleliği.
En umarsız kölelik aklın köleliğidir. Akılları köleleştirilenler biat ederler, kabullenirler, ses çıkarmazlar çünkü onlar sorgulamazlar, acaba demezler, merak ve şüphe etmezler. Bilimsel olmayan geri eğitimle, dinsel inançlarla, görsel ve yazılı basın yayının bilerek yaptığı yalan haberlerle akılların köleleştirilmesi sağlanır. Çevrenize bakın bu tür birçok köle görebilirsiniz. İşte en tehlikeli kölelik akıl köleliğidir.
Aklımızı köleleştirmeyelim; biat etmeyelim, kabullenmeyelim, sorgulayarak, eleştirerek, merak ederek bilimin ışığında aklımızı özgürleştirelim.(22.01.2024)

– Evrim; canlının yaşama güdüsünün çevreye, ortama verdiği cevaptır. Doğru cevap veren türler yaşamlarını sürdürürler.(19.01.2024)

– Elbette bir gün sonlanacak bunu biliyoruz ama ne zaman onu bilmiyoruz. Önce var olduk sonra “biz”, “ben” olduk. Var olmak bizim dışımızda bize bağlı olmadan gerçekleşti ama ben olmayı, biz olmayı kendimiz oluşturup var ettik. Biz olmak sürecinin başlangıcında “ben”in oluşmaya başladığı ortamı da kendimiz seçmedik. “Ben”in ilk şekillendiği bu ortamı önce anne rahmi sonra da ailemiz oluşturdu ve ikisi de kendi seçimimiz değildi, ama belli bir şekillenmeden sonra yani belli bir zaman geçtikten biçimlenip geliştikten sonra ortamımızı da, yönümüzü de kendimiz seçmeye başladık. Bu seçimleri özgür ve bağımsızca mı yaptık? Hayır bu seçimlerin de önemli bir kısmı ilk gelişimimizin olduğu ve kendi seçimimiz olmayan ortamdaki biçimlenmemizin etkisiyledir. Genlerimiz de kendi seçimimiz değildir fakat genler de her şey demek değildir. İçinde bulunduğumuz ortam, beslenmemiz, yaşam tarzımız epigenetiği oluşturur, epigenetik de genlerin işlevini etkileyip düzenler. Kısaca çoğu şey hem bize bağlı hem de bizim irademiz, bilgimiz dışında oluşup biçimleniyor. Kendimizi veya başka şeyleri suçlamayı bırakıp bilgiye erişmeye, yeni şeyler öğrenip bunları paylaşmaya yani yaşamın tadını çıkartmaya çalışmalıyız. Öğrenmek mutluluktur.(15.01.2024)

– Canlı cansız hepimiz ve her şey aynı şeylerden oluşmuş. Bugünkü bilgilere göre; kuarklar, leptonlar, hadronlar, baryonlar, mezonlar kısaca elektronlar, protonlar, nötronlar yani atomlar. Kömür, elmas, taş toprak, ot, ağaç, virüs, bakteri, böcek, hayvan ve insan. Her şey ama her şeyi meydana getiren aynı şeyler ve bunlar birbiriyle ilgisiz gibi görülen bambaşka şeyler oluşturuyor. Hidrojen ve oksijene bakınca ikisinin oluşturduğu şey olan suyu anlamak zor çünkü su hidrojen ve oksijenden çok farklı. İşte insana gelince burası daha da başka bir şey; görünüşte hepimiz insanız ama nasıl insan? İşte bütün mesele.(15.01.2024)

– Öğrenmek zigot durumundan başlayarak ölene kadar sürdürülen bir süreçtir ve hücrelerimiz bizden bağımsız olarak öğrenirler.(10.01.2024)

– İnsan bilgiye eriştiği, sorgulayıp eleştirdiği ve merak edip araştırdığı kadar özgürdür. Aklı tutsak olanların özgürlüğünden söz edilemez.(10.01.2024)

– Az okuyan, okuduğuna akıl gözüyle bakmayan, okuduklarını algılayamayan, bilimi bilmeyen toplumlar çağın gerisinde kalmaya, çağdaş ve bilgili toplumların kölesi olmaya mahkumdurlar ve onlar otoriter yönetimlerce yönetilirler.(05.01.2024)

– Herkesin görevini yaptığı yerde kahramanlara gerek yoktur, ancak herkesin görevini yaptığı yer de yoktur.(03.01.2024)

– Tanrı’ya mı inanıyorsun? Onun ne söylediğini öğrenmek mi istiyorsun? Öyleyse onun gerçek kitabını oku; onun kitabı evrendir, doğadır, kendinsin ve bu kitap da fiziğin, kimyanın diliyle yazılmıştır. Kitabı okumak ve ondan öğrenmek istiyorsan kitabın dilini bilmelisin, önce onun dilini öğrenmelisin ve işe merak edip sorgulayarak, neden, nasıl, niçin, acaba diyerek başlamalısın.(29.12.2023)

– Senaryoyu biz yazmadık ama kendi yorumumuzla uygulayan biziz.(29.12.2023)

– Düşmemek önemli ama düştükten sonra ayağa kalkabilmek daha da önemli.(17.12.2023)

– Bugün bildiğimizi zannediyoruz yarın bilmediğimizi anlıyoruz.(17.12.2023)

– Öğrenmenin kıvılcımı meraktır.(16.12.2023)

– Yaşamak için beslenmeliyiz, öğrenmek için yaşamalıyız.(13.12.2023)

– Şu bir gerçek ki; mikroplar yani bakteriler, virüsler, mantarlar gibi mini canlılar olmazsa yeryüzünde başka hiçbir canlı canlılığını sürdüremez. Kimi zaman zararlı olsalar da ki çok küçük bir azınlığı böyledir bizlerin ve  diğer canlıların yaşamlarını sürdürebilmeleri için bu bir zorunluluktur. Birlikte yaşamaya göre evrim geçirdik ve var olabilmek için birlikte yaşamaya mecburuz.(13.12.2023)

– Tek bir hücre bile, bugün yaptıklarını tam olarak anlayamadığımız, bilemediğimiz ve yaptıklarını yapamadığımız karmaşıklıkta, gelişmişlikte biyokimyasal üretimler yapan muazzam bir fabrikadır.(12.12.2023)

– Canlılık; dengesizliğin ve kararsızlığın istikrarlı olarak sürdürüldüğü, sürekli enerji üreten ve tüketen dinamik bir durumdur.(12.12.2023)

– Bilim problemler çözerek, ilerler, ama çözülen her problem yeni problemler doğurur.(05.12.2023)

– Yarın yok bugün var, dünü de unut. Ancak dün bugünü biçimlendirdi, bugün de yarına şekil verecek bunu unutma.(05.12.2023)

– Bilgilerin kaynağı ve gerçek öğretici doğadır; her zaman ve her şeyi ondan öğreniriz, ama kimi zaman da çok bedeller ödeyerek.(01.12.2023)

– Cesaret, akıl ve bilgiyle birleşirse yapıcı güç olur.(11.11.2023)

– Herkesin herkesten öğreneceği bir şey vardır, ama bilimi öncülleyip yol gösterici yapan, okuyan, araştıran ve sorgulayanlardan ise öğreneceğimiz çok şey vardır.(08.11.2023)

– İnsanın yaşam yolculuğu doğayı keşif yolculuğudur, bütün bilgilerin kaynağı olan doğadan öğrenmek yolculuğudur.(08.11.2023)

– Olumlulukla olumsuzluk, doğruyla yanlış birbirlerine dönüşürler ve birbirlerini var ederler, çünkü onlar birlikte yolculuk ederler.(28.10.2023)

– Binalarımızı depreme karşı güçlendirdiğimiz gibi kendimizi de hayatın oluşturacağı olası depremlere karşı hazırlayıp güçlendirmeliyiz. Yaşamın da depremleri vardır, hazırlıklı olalım.(25.10.2023)

– Yaşatmak yaşamaktan da değerlidir, önemlidir. Yaşamak için zaten doğuştan güdülere sahibiz, ama yaşatmak için; vicdan gerekir, ahlak gerekir, erdem gerekir, merhamet gerekir.(23.10.2023)

– Hayat ne alınır ne satılır yalnızca yaşanır.(17.10.2023)

– Bir ülkenin geleceğini çocuklar belirler, bu nedenle çocuklara yatırım geleceğe yatırımdır. İyi bir gelecek için; özgür düşünceli, merak edip sorgulayan, araştıran çocuklar yetiştirmeliyiz. Yalnız ve yalnızca bilimin ve aklın yol göstericiliğini temel almalarını sağlamalıyız. Eğitim ve öğretimin temel hedefi bu olmalıdır.(17.10.2023)

– Bilinmeyenler bilinmeyi bekliyor, yanıtsız sorular da yanıtlanmayı. Ama onlar yalnızca merak edenlere kapılarını açarlar.(15.10.2023)

– Dünyanın neresinde olursa olsun çocuk yalnızca çocuktur ve hepsi geleceği temsil ederler. Açlık, yoksulluk, savaşlar en çok çocukları yaralar. Çocukları ağlatmayalım onlara savaşsız, sömürüsüz güzel bir dünya bırakalım.(15.10.2023)

– Çocuk sevginin öğretmenidir.(15.10.2023)

– Doğayı, çevremizi gözlemleriz, deneyimleriz, algılarız ve tüm bunların beynimizde oluşturduğu etkiler, bağlantılar, izler bilgiyi ve aklı meydana getirir. Zekâ ise bu işlemleri daha çabuk, daha hızlı yapmak ve olağanın dışında da çıkarımlarda bulunmaktır. Akıl doğru ve kurallara göre işlem yapmamızı sağlar, zekânın böyle bir işlevi yoktur.(13.10.2023)

– Çoğunlukla tam ve kesin bilgi edinemediğimizden bilimde kesinlik yoktur, yanlışlanabilir olması bilimdeki kesinliktir.(05.10.2023)

– Evrim canlılığı sürdürmek içindir.(05.10.2023)

– Doğuştan gelen iki temel hedefimiz vardır; canlılığımızı sürdürmek, türünün devamını sağlamak. Yaşam süresi boyunca oluşturduğumuz tüm amaç ve hedeflerimiz iki temel hedefimize hizmet eder.(05.10.2023)

– Hayat; beklentilerimizin ve beklenmedik olayların birlikteliğini içerir.(04.10.2023)

– Her şey geçmişten bilgiler taşır, geleceğe bilgiler iletir.(04.10.2023)

– Bundan sonra doğal organik evrimimizin yerini yapay inorganik gelişme süreci alacaktır.(04.10.2023)

– Hiçbir şey hiçbir zaman ve durumda aynı şey değildir.(30.09.2023)

– Durağanlık diye bir durum yoktur.(30.09.2023)

– Hayat; hayata bakışındır.(30.09.2023)

– Cahilliği; bilmediğini bilmemek başlatır.(22.09.2023)

– Bilgiye merak edip sorgulamak ulaştırır.(22.09.2023)

– Hayat yapboz tahtasıdır, şekilleri sürekli değişen.(20.09.2023)

– Aynı biçimde düşünenlerin ve düşüncelerin olduğu yerde gelişme ve ilerleme olmaz; farklılıklar itici güçtür ve doğal olandır, zaten doğanın kendisi böyledir.(19.09.2023)

– Şöyle bir durup düşündüğümüzde bilmecelerle içiçeyiz, karşı karşıyayız; evren bir bilmece, atomaltı parçacıklar bir bilmece, yaşamın kendisi de bir başka bilmece hepsi karşımızda duruyor ve çöz çöz bitmiyor, çözüldükçe karmaşıklaşıyor sorular çoğalıyor. İnsan bugüne hep merak ederek, sorgulayarak geldi kuşkusuz merak edip sorgulayarak da devam edecek. Çözdüm, bildim öğrendim yok; değişen dönüşen şeyler ve onları öğrenmeye çalışmanın sürekliliği var. Bilmecelerin sonu yok, bir gün çözülecekler mi onu bilmiyorum ama bunları da merak ediyorum.(19.09.2023)

– Sermayenin vatanı yoktur, vatanı olanlar yoksullaştırılan halklardır.(18.09.2023)

– Bütün bitkiler, ağaçlar ışığa ulaşmaya çalışır ve ışığa doğru dönerler, bizim ışığımız ise bilimdir, bilgidir. Biz de yönümüzü, yolumuzu, yüzümüzü ışığa döndürmeliyiz.(17.09.2023)

– Biliyor musunuz kitap okuyanlar çok yaşarlar; kitap okumak yeni şeyler öğretir ve yeni şeyler öğrenmediğimiz zamanlar da yaşanmış sayılmaz.(15.09.2023)

– İnsan akılla doğmaz; onu oluşturacak donanımla doğar. Akıl süreç içinde oluşturulur.(08.09.2023)

– Bütün nitelendirmelerimiz bir başka şeye göredir, görecedir.(30.08.2023)

– Hayatında hep olumsuzlukları öne çıkartırsan sağlığında da olumsuzlukları etkinleştirirsin.(29.08.2023)

– Bağlantısı, ilişkisi ve etkileşimi olmayan şey var olmayan şey demektir. Varlık, ilişki ve etkileşimdir.(16.08.2023)

– Evrende bütün nesneler birbiriyle konuşurlar ama biz duymayız, çünkü onlar fiziğin ve kimyanın dilini kullanırlar.(15.08.2023)

– Her şey ilişki ve etkileşimdir.(13.08.2023)

– Bugün yarından daha gençsin, dünden daha bilgesin.(12.08.2023)

– Hayat her zaman size önünüzde açılması gereken bir kapı gösterir ve o kapı da ileride başka kapıların yolunu gösterir, ama önce önünüzdeki kapıyı görüp açmanız gerekiyor.(12.08.2023)

– Koşulların eşitliği, sonuçların adil olmasını sağlar.(20.07.2023)

– Canlılardaki yaşlanma, yapılardaki eskime ve malzeme yorgunluğuyla benzeşir ve zaman ikisine de aynı işlemi uygular.(20.07.2023)

– Genellikle gelecekteki güzel günlerin hayalini kurar, güzel günleri bekleriz ve daha sonra yıllar geçtikçe yaş ilerleyince de geçmişteki güzel günlerimizi anlatıp o günleri özleriz. Demek ki güzellikler bulunduğunuz zamanda, bulunduğunuz andadır, görmeye çalışın.(14.07.2023)

– Sorgulanmayan hayat yaşanmış sayılmaz.(08.07.2023)

– Bildiğinizi mi sanıyorsunuz? En iyi bilmeniz gereken kendinizdir; bir düşünün kendinizle ilgili ne kadar bilgi sahibisiniz?(07.07.2023)

– Parçalar bir şeydir onların birleşerek oluşturdukları ise başka şeydir. Parçalara bakarak bütünü anlayamayız; bütün parçalardan başka ve parçaların toplamından fazla şeydir. Oksijen ve hidrojene bakarak suyu göremeyiz, su ikisinden de farklı bir şeydir. Hücrelerimize bakıp organlarımızı, organlarımıza bakıp insanı anlayamayız. Bilinç de böyledir; beynimize bakıp nöron hücrelerimizi incelememiz bize bilinci buldurtmaz, bilincin ne olduğunu öğretmez.(06.07.2023)

– Büyükten küçüğe her şey kendi içinde kendine özgü bir dünyadır; tek bir hücre de, bir kum tanesi de hatta atom altı parçacıkların çokluğunu, çeşitliliğini ve gittikçe de daha küçüğe doğru uzadığını düşündükçe tek bir atom bile kendine özgü bir başka dünya, bir başka evrendir.(06.07.2023)

– Her canlı hem avdır hem avcıdır, ama başka türleri yok etmek için değil, beslenmek için avlarlar ve bunun tek istisnası insandır; sadece başka türleri değil kendi türünü de yok edebilir.(06.07.2023)

– Bir canlı için hayatın nihai amacı hayatta kalmak, türün devamını sağlamaktır, ama insan türü için ilave amaçlar da olabilir; eğer sorgularsa.(06.07.2023)

– Tüm hücrelerimiz sürekli yenilenir; yaşlı hücrelerin yerine yenileri gelir. Toplum da böyledir; kuşaklar değişir, eski kuşaklar ölür yerini yeni kuşaklar alır, toplum yenilenir. İşte bilgilerimiz de bildiklerimiz de sürekli yenilenmelidir; eski bilgilerin, eskiyen bilgilerin yerini yeni bilgiler almalıdır.(25.06.2023)

– Aklın yolu çoktur; aklın oluşmasını sağlayan nöron hücreleri milyonlarca değişik yolları kullanıp sürekli milyonlarca yeni bağlantı oluştururlar, bu yolların açılması, yeni yolların oluşması için de sürekli yeni bilgiler edinmek, sürekli yeni şeyler öğrenmek gerekiyor. Aklın yolları çoktur ama yöntemi tektir; yeni bilgiler edinmek, yeni şeyler öğrenmek, sürekli yenilenmek.(25.06.2023)

– Sorunu çözemiyorsan bakış açını değiştir.(17.06.2023)

– Kötüler çok yaşar deyimi kötülerin çok yaşamasından değildir; iyilerin yokluğunun hemen farkına varılmasındandır.(17.06.2023)

– Zaman biriktirilmez; her anını değerlendireceksin, öğreneceksin ve bilgiye dönüştüreceksin.

Sevgi gizlenmez; açığa çıkaracaksın, ifade edeceksin, sevgini göstereceksin.

Hayat ne sonsuzdur ne de tekdüze; uzun da olsa, kısa da olsa yaşama değer katacaksın anlamlandıracaksın, onu sen yazacaksın.(05.06.2023)

– Problemi kavramak, sorunu anlamak çözümü görmek demektir.(02.06.2023)

– Çözüm üretilemiyorsa; sorun anlaşılmamış demek oluyor.(02.06.2023)

– Olumsuzluklar; olumluluğa dönüşmek için bekleyen ara duraklardır.(21.05.2023)

– İnsan zihnini en çok rahatsız eden durumlardan biri de belirsizliktir. Evrimimiz boyunca bilinmeyenler, belirsizlikler yaşam için risk oluşturduğundan ve yaşamımızı tehdit altında gördüğümüzden belirsizlikler zihnimizi rahatsız eder, tedirgin oluruz. Ancak şu da bir gerçektir ki bizi geliştiren de bu durumdur; böyle durumlar bizi sürekli çözüm üretmeye zorlar ve böylece çözümler ve yeni şeyler buluruz, zihnimizi zorlarız yani nöron bağlantılarını geliştirip, değiştirip artırırız kısaca daha gelişmiş oluruz.(21.05.2023)

– İnsanlık için en büyük tehlike; biat kültürüdür, sorgulamadan itaattır. Aklın gelişiminin en önemli engeli de; acaba dememek, kuşku duymamaktır.(19.05.2023)

– Uygar bir toplumun oluşmasının temelinde birbirine saygı vardır ve uygar toplum olmanın önemili bir göstergesi de çevreye, doğaya olan duyarlılığıdır.(15.05.2023)

– Yanlışlar doğruları da besler.(09.05.2023)

– Genellikle görmek istediğimizi görür, duymak istediğimizi duyarız; oysa sesini duyuramayanların sesini de duymalıyız, sesleri olmalıyız. Görünmeyenleri, gölgede kalanları görüp ışığa çıkartmalıyız, ışıkları olmalıyız.(06.05.2023)

– Erdemli olmanın ilk adımı bilmediğini bilmektir.(06.05.2023)

– 1800’lü yıllarda modern tıbba çok katkıları olan Kanada’lı tıp doktoru Sir William Osler yeni mezun tıp doktorlarını Oxford’da uyarırken şöyle demiştir:
Beyler size şunu söylemek isterim ki öğrendiğiniz şeylerin yarısı yanlıştır ve o yarının da hangisi olduğunu bilmiyoruz.
Bilimin doğası yanlışlanabilir olmaktır. Bilim önyargısız davranıp, güvenilir yorumlar ve öngörülerde bulunur, ancak bunlar o günkü verilere göredir; süreç içinde kimi bulgular, bilgiler doğrulanır, kimileri de yanlışlanır.(03.05.2023)

– Yaşamı kolaylaştırmak, gelişmek, insanın refahını sağlamak bilim ve teknolojiyle olmakta, kültürel gelişmişliği de sanat sağlamaktadır, ancak bilim ve teknolojiyi ve sanatı kültürü var eden, üreten, geliştiren de insandır. Demek ki önce insana yatırım yapılmalıdır, yetişmiş insan kaynağı en önemli, en anlamlı zenginliktir bunun için de özgür düşünceli, eleştirel akılla bakan insanlar yetiştirmek ve yetenekleri açığa çıkartmak zorundayız ve eğitim öğretimin temeli de bunu sağlayacak biçimde olmalıdır.(29.04.2023)

– Doğada hiçbir şey, hiçbir olay durup dururken olmaz; hep bir ilişkinin, bir etkileşimin sonucunda olur ve de evrende her şey birbiriyle kesintisiz ilişki içindedir.(21.04.2023)

– Her yeni daima eskinin üzerinde yükselir.(21.04.2023)

– Her gelişme dönüşme, her yeni şey kimyanın koşullarının izin verdiği biçimde ve yönde olur.(21.04.2023)

– Doğa daha gelişmişini, daha mükemmelini oluşturana kadar hiçbir şeyin doğada olandan daha gelişmişi, daha mükemmeli yoktur.(21.04.2023)

– Doğanın acelesi yoktur bu nedenle de eserlerini milyonlarca, milyarlarca yılda geliştirip yapar, ayrıca doğanın tamamlanmış eseri de yoktur, sürekli değiştirir, geliştirir.(21.04.2023)

– Gerçek nedir sorusuna yanıt vermeden önce şu iki soruyu da sormalıyız; kime göre? Neye göre? Tek gerçek yoktur; her canlı türünün gerçeği farklıdır, çünkü her canlı türü farklı algılar; farklı görür, farklı duyar, farklı hisseder hepsinin dış dünya algısı, dış dünya gerçeği farklıdır. Biz de bizim algılama biçimimize göre dışımızdaki dünyanın tasvirini beynimizde oluşturuyoruz ve bizim gerçeğimiz, bizim gerçek sandığımız da bu oluyor, yani beynimizin bize sunduğu şey bizim gerçeğimiz oluyor. Peki hangisi gerçek diye sorulursa hepsi diye yanıtlarım. (17.04.2023)

– Hayatın işi sürekli sorun oluşturmaktır, canlılık ise sorun çözmektir, evrim de hayatın oluşturduğu sorunlara canlının yanıtıdır. Kısaca yaşam ve canlılık; sürekli sorun oluşması ve sorun çözülmesi işidir. Hayatın sorunlarına yanıt veremeyen, çözüm üretemeyen türler yok olurlar.(17.04.2023)

– Neden diye sorduğumuzda bu soru felsefenin hatta dinlerin konusu olabilir ancak nasıl diye sorduğumuzda bu soru bilimin konusu olur.(11.04.2023)

– En büyük varlık, zenginlik ve gerçek değer; ahlâk ve erdemle yoğrulan bilgidir. Diğer bütün maddi varlıklar ve zenginlik zannedilen şeyler paylaşılamaz, çünkü paylaşılırsa azalıp küçülürler ama bilgi paylaştıkça çoğalan ve büyüyendir. Sevgi de bilgi gibidir; gösterdikçe, verdikçe çoğalır.(08.04.2023)

– Kuşku duymayan, acaba demeyen, sorgulamayan öğrenemez, bilgiye ulaşamaz. Cehaletin temelini, aydınlıkla karanlığın farkını burada aramalıyız.(08.04.2023)

– Her avcı başka bir canlının avıdır, her av da başka bir canlının avcısıdır, ama bitkilere gelince; onlar hiçbir canlının avcısı değildir.(08.04.2023)

– Evrende ve evrimde; durağanlık, tamamlanmışlık diye bir şey söz konusu değildir. Evrenin ve evrimin bir hedefi, bir amacı yoktur ki durağanlık, tamamlanmışlık olsun. Evrenin ve evrimin tek bir gerçeği vardır; süreklilik içinde etkileşmek değişmek dönüşmek eylemi.(02.04.2023)

– Sanat yaratıcılıktır ve yaşamın kendisi sanat, her canlı da sanatçıdır.(02.04.2023)

– Özgür düşüncenin olmadığı yere bilim uğramaz, bilimin olmadığı yerde de eğitim öğretim olmaz.(01.04.2023)

– Kendini köleleştiren gönüllü köleler isyan edemezler, çünkü onlar göremezler, duyamazlar.(01.04.2023)

– Bırakın yarını birazdan ne olacağını bilemeyiz, hiç kimsenin az sonra yaşıyor olacağının bir güvencesi de yok. Bu nedenle nefrete, kine, dargınlığa değmez üzmeye de. Yaşıyorken sevmeyi bilmek ve bunu göstermek gerekiyor, sonra pişmanlıklar ve üzüntülerle yaşamak zorunda kalırız.(28.03.2023)

– Kendimizin dışında olan dış dünya diye adlandırdığımız şey; beynimizin bize sunduğu bir tasvirdir, bir kurgudur ve de her canlı türünün tasviri, kurgusu, dış dünya algısı farklıdır, her canlı türünün “gerçeği” farklıdır.(25.03.2023)

– Beynimiz: dış dünya dediğimiz içinde bulunduğumuz ortamda canlılığımız ve türümüzün devamını sağlamak için yapacağımız eylemleri mutlulukla ödüllendirir, mutluluk denilen şey budur.(25.03.2023)

– Kurgulama ve hayal kurmak uygarlığın, bilimin gelişiminin itici gücüdür ve yalnızca bizim türümüze aittir.(25.03.2023)

– Avlayana şans olan, avlanana şanssızlık olur. İkisini de görmeliyiz ve birlikte değerlendirmeliyiz.(25.03.2023)

– Evrende, doğada, evrimde nihai bir hedef, bir amaç yoktur, yalnızca süreklilik içinde etkileşim, bunun sonucunda da değişim ve dönüşüm vardır. Hiçbir şey yalıtılmış ve durağan değildir. Şunu da belirteyim ki evrende hiçbir şey köşeli değildir eğriseldir.(22.03.2023)

– Doğayı kandıramazsın; doğa depremlerle bütün yalan dolan işlerinizi açığa çıkartıp ortaya döker.(15 03.2023)

– Beklemek; zamanın geçişini ve zamanda geçişimizi seyretmektir. Zamanın geçişi; değişim dönüşümdür ama kiminin farkına varırız kiminin varamayız, kimimiz algılarız kimimiz algılayamayız.(14 03.2023)

– Başka canlılarla beslenmeyen, enerjisini güneşten alan yani güneş ışığından oluşturan ve topraktaki minerallerle yani inorganik beslenen canlılara bitki deniliyor. Bitkilerin dışındaki bütün canlılar başka canlılarla beslenir ve enerjisini başka canlıları öldürüp yiyerek elde ederler. Bitkilere bir de bu açıdan bakın ve bu açıdan değerlendirin, ancak tüm bunların bilincinde olup erdem, ahlâk, hak, adalet, vicdan, emek, empati gibi kavramları geliştiren de sanırım yalnızca insanıdır.(13 03.2023)

– Yazı büyük bir güçtür, ancak okuyucusu olunca etkinleşir.(11 03.2023)

– Hiçbir an bir önceki an ile, hiçbir durum bir önceki durumla, hiçbir şey bir önceki şeyle aynı değildir. Her şey değişim dönüşüm sürekliliği içindedir ve hiçbir değişim dönüşüm de bir önceki ile aynı değildir.(03.03.2023)

– Güzel bir dünya istiyorsanız çocukları gülümsetin, onları mutlu edin çünkü çocuklar geleceğimizin ve dünyamızın yüzüdür.(28.02.2023)

– Geleceği çocuklar belirleyecektir, biz de çocukların geleceğini.(28.02.2023)

– Gerçekleri söylemeye cesaretin yoksa onları öğrenmenin de bir anlamı yoktur.(27.02.2023)

– Evrim; yaşamı sürdürebilmenin, yaşamı kolaylaştırmanın, türün devamını sağlamanın yolunda atılan adımlardır, değişim dönüşümlerdir. Bu adımlar; önceden yapılan planlara, programlara göre değil, içinde bulunulan koşulların dayatmasına ve yönüne doğru olur.(25.02.2023)

– Doğa öğretmen biz öğrenciyiz.(25.02.2023)

– Doğanın acelesi yoktur, çünkü onun için zamanın bir anlamı yoktur ve bizim anladığımız biçimde bir amacı, bir hedefi de yoktur ama bir işi vardır; sürekli değiştirmek dönüştürmek.
Doğanın değil bizim acelemiz vardır, çünkü zamanımız çok kısıtlı her şeyi bu küçücük süreye sığdırmak ve öğrenebildiğimiz kadar öğrenmek, öğrendiklerimizi de paylaşmak zorundayız.(25.02.2023)

– Umudumuzu kaybetmeyeceğiz ama bilim dışı, akıl dışı şeylere de umut bağlamayacağız.(18.02.2023)

– Canlıların iki türlü beslenmesi vardır; biri protein, yağ ve bunlar gibi besin molekülleri diğeri de bilgi ama öncelik bilgidedir çünkü, yararlı zararlı bilgisine sahip olunmazsa yaşamını sürdürmesi için gerekli doğru besin moleküllerini alamaz. Öncelik bilgidedir ve tüm bilgiler de doğadadır. Bilgilenmeyi öğrenmeyi bilelim.(18.02.2023)

– Sorumluların sorumsuzlukları sorumsuzların felâketi oluyor.(10.02.2023)

– Çocuk büyütmeyiz; onlarla birlikte büyürüz, öğretmeyiz; onlarla birlikte öğreniriz.(03.02.2023)

– Her başlangıç sonu içinde taşır; her doğumun ölümü içinde taşıdığı gibi.(31.01.2023)

– Sonsuzluk – sonluluk, varlık – hiçlik, üzüntü – sevinç, mutluluk – mutsuzluk hepsi içiçedirler ve birlikte vardırlar ve de birbirlerini var ederler. Tüm bunları bize yaşatan beynimizdir. Kuşkusuz ki beynimiz de girdilere göre çıktı verir.(31.01.2023)

– Doğa bütün bilgilerin kaynağıdır, ama iyi kötü, vicdan, ahlâk, hak ve adalet gibi şeyler doğada yoktur; bu kavramlar insana özgüdür, bunları insan aklı ve düşüncesi yaratmıştır. Bu kavramlar bilgiyi ve insan yaşamını daha anlamlı ve daha değerli yapmak içindir.(27.01.2023)

– Zaman iyi bir değirmendir içindeki her şeyi öğütür, hayat iyi bir eğitmendir yaşayan her canlıyı eğitir, doğa iyi bir öğretmendir ama yalnızca merak edip araştırana, sorgulayana öğretir.(23.01.2023)

– Yerleşim yerlerindeki çöpler ne kadar çok olsa da toplanıp dönüştürülürler ancak asıl sorun çöpler değil; çöp insanlardır. Onları ne yapmalı?  Çünkü onları dönüştürmek çok uzun bir süreci gerektiriyor.(20.01.2023)

– Yaş ilerleyince genellikle yolun sonu göründü denilir ki bu yanlıştır, doğrusu yolun sonuna gelmek değil hedefe ulaşmaktır, hedefe ulaşıldı denilmelidir. Amaç gerçekleşti öyle ya da böyle yaşanıldı ve hedefe ulaşıldı.(13.01.2023)

– Bardağın yalnızca boş tarafında kalmayın dolu tarafına da bakın onu da görün. Unutmayın ki hayatın bardağı hiçbir zaman ne tam dolu olur ne de tam boş, bardak her zaman kısmen doludur, kısmen de boş. Bakacağınız yerler size bağlı, belirleyen sizsiniz.(02.01.2023)

– Yeni eşyalar satın aldığımızda güzel ve yeni yerlere taşındığımızda, oralarda yaşadığımızda mutlulukla dolar ve bunların yaşamımıza değer kattığını, hayatımızı daha anlamlı duruma getirdiğini sanırız öyle duygular içinde oluruz, ama bir süre sonra bu yeni eşyalar, yeni şeyler, yeni yerler kanıksanır o çoşkulu durum kaybolur ve her şey gene olağan duruma dönüşür. Bu durum hayata bakışımızla da ilgilidir. Oysa yaşamımıza gerçek değer katanlar ve hayatımızı anlamlandıran şeyler; sevdiklerimizdir, dostluklarımızdır, ilişkilerimizdir, öğrenmek ve bilmek isteğimizdir ve yeni şeyler öğrenmemizdir. Bunların bize verdiği haz,  coşkulu duygular hiçbir zaman sönümlenmez ve her gün tazelenerek yaşama coşkumuza, yaşama sevincimize temel olurlar. Hayatımıza gerçek anlam katanlar bunlardır.(30.12.2022)

– Hayat bir ticaret değildir ki kâr zarar hesabı olsun.(30.12.2022)

– Hiçbir ideolojinin, hiçbir kuramın, hiçbir dünya görüşünün ve hiç kimsenin kör takipçisi olmayalım; yalnızca bilimin yol göstericiliğine inanan ve eleştirel akılla geniş açıdan bakmaya, öğrenmeye çalışan olalım.(30.12.2022)

– Gözümüzle görmeyiz, kulağımızla duymayız; bunlar görmenin ve duymanın araçlarıdır; dışarıdan gelen ışığı, ses dalgalarını bu araçlarla alırız ve beynimize iletiriz, ama görme işini, duyma işini beynimiz yapar. Akıl ise bu gördüğümüz, duyduğumuz şeylerin değerlendirilmesi, yorumlanmasıdır ve akıl denilen şey de gene beynimizin oluşturduğu, var ettiği bir üründür bir değerdir beynimize ait bir özeliktir.(27.12.2022)

– Yalnızca ideolojimizin, siyasi düşüncemizin, inancımızın penceresinden bakmamalıyız bu pencereler bize dar açılı bakışlar sunarlar, ufkumuzu daraltırlar. Geniş açılar, engin ufuklar için bilimin ve eleştirel aklın penceresinden bakmalıyız, o zaman daha iyi görürüz.(16.12.2022)

– Görmek istediklerimizi değil hepsini görmeliyiz, duymak istediklerimizi değil hepsini duymalıyız, bilmek istediklerimizi değil hepsini bilmeye anlamaya çalışmalıyız. Vicdanlı ve doğrudan yana olmak bununla başlar.(15.12.2022)

– Sanatçı doğadır, mühendis doğadır, öğretmen doğadır, bilgi doğadadır ve merak edenler ondan öğrenir.(06.12.2022)

– Her şey ama her şey başka şeylerle karşılıklı etkileşim ve bağlantı içindedir ve de hiçbir şey bunun dışında değildir.(30.11.2022)

– Her şey ama her şey değişim dönüşüm içindedir ve de hiçbir şey bunun dışında değildir.(30.11.2022)

– Güzel olmayı başaranlar güzel izler bırakırlar.(30.11.2022)

– Her gün kendimizi yeniden inşa ederiz, dünkü kendimizin üzerine.(10.11.2022)

– Hayat bir rüyadır, ama bittiğinde ayılmadığımız.(04.11.2022)

– Gençlerin hayalleri vardır yaşlıların anılar, gençler hayallerini anlatır yaşlılar anılarını.(02.11.2022)

– Hiçbir şey hiçbir zaman aynı şey değildir. Galiba zaman da aynı zaman değildir.(31.10.2022)

– Yarının çizimi bugünden başlar.(31.10.2022)

– Yarın önemlidir ama yarına giden yol bugünden geçer, bugün daha önemli.(31.10.2022)

– Hayat herkese öğretir ama bazıları geç öğrenir.(30.10.2022)

– İnanmak; başarmanın ilk adımdır.(30.10.2022)

– Acıların dine, dile, ırka, renge, siyasal görüşe göre farkı yoktur, fark yalnızca başkalarının acılarını da duyabilmektedir.(21.10.2022)

– Şimdi ve geçmiş tohumdur; geleceği içinde saklayıp büyüten.(21.10.2022)

– Üreten sizseniz, temel güç sizseniz; dünyaya hak ve adaleti getirebilir, dünyayı iyiye ve güzele değiştirip dönüştürebilirsiniz ama bunun bilincinde olursanız.(20.10.2022)

– Yerinde sabit canlıların yani bitkilerin, ağaçların sinir sistemi yoktur, çünkü onlar bedensel hareket etmezler, onların bedensel harekete ihtiyacı yoktur. Bedensel harekete ihtiyacı olanların sinir sistemi olur veya vardır.(20.10.2022)

– Çevrenize, doğaya şöyle bir bakın; her şey inişli çıkışlı, dolambaçlıdır; tepeler, dağlar, ovalar hepsi birbirini izler, tekdüze hiçbir şey yoktur, yaşam da işte böyledir başkasını beklemeyin.(20.10.2022)

– Başka kültürleri yok edenler, başka uygarlıklara egemenlik kuranlar uygar değildirler. Bütün farklı kültürlerin, bütün farklı uygarlıkların hepsi tüm insanlığa aittir, onlar hepimizindir.(20.10.2022)

– Kaos sözcüğünü genellikle günlük yaşamda düzensizlik, kuralsızlık, karmaşa anlamında kullanırız, oysa kaos; sisteme etki eden tüm parametrelerin bilinemediği ve bu nedenle de öngöremeyip matematiksel ifadesini sonuçlandıramayıp henüz hesaplayamadığımız üst düzey bir düzendir, düzensizlik değildir. Kaos bugün için bizim hesaplama sınırlarımızın dışında kalan bir sistemdir.(16.10.2022)

– Önce yaşamın ne olduğunu anlamaya çalışmalıyız, çünkü yaşam; yaşamın anlamını da içinde taşır, kuşkusuz bizim ona verdiğimiz, yüklediğimiz anlamı; yaşamı anladığımız kadar onu anlamlandırırız, yoksa yaşamın kendine özgü bir anlamı yoktur.(05.10.2022)

– Her insanın gelişiminin temelinde annesi vardır.(05.10.2022)

– Tüm canlıların yaptığı işlerin öncelikli amacı, ilk amacı yaşamını sürdürebilmektir, bütün eylemleri buna hizmet eder, ikincisi de türünün devamını sağlamaktır. Her canlı bu amaçla bilgi işler, deneyimler, öğrenir bunları biliyoruz ama bunların nasıl yapıldığını bilmiyoruz. Tek hücrelilerin ne kadar sürede ve tekrarda öğrendiğini ve de nerede ve nasıl kayıt altına aldığını bilmiyoruz. Canlılık nedir onu da bilmiyoruz.
Çok hücreli canlı olarak beynimizin bizi yaşamda tutacak tüm işlemleri yaptığını biliyoruz. Somut dünyanın sanal bir temsilini oluşturarak bize sunduğunu biliyoruz yani kabaca genel bilgilerimiz var ama bunu nasıl yaptığını, nasıl olduğunu bilmiyoruz. Beynimizle beynimizi öğrenmeye çalışıyoruz.(04.10.2022)

– Başarı; karmaşıklığı sadeliğe dönüştürmekten geçer.(04.10.2022)

– Dil; toplumsal bir varlık olarak insana dönüşmemizin en önemli unsurudur.(30.09.2022)

– Öğrenmeyi öğrenmeli, bilmeyi bilmeliyiz.(30.09.2022)

– Hayat ne getirir ne götürür bilemiyoruz, çünkü sistemi oluşturan etkenleri ve etmenleri yani sistemin bütün dinamiklerini bilmiyoruz.(28.09.2022)

– Bütün insanların anladığı bildiği ortak bir dil vardır; bebeklerin dili. Dünyanın bütün bebekleri aynı dili kullanır.(27.09.2022)

– Canlı, bilgi işleyip öğrenen demektir. Canlı çevreyle birlikteliği ve uyumu oluşturmak için kendini değiştirip dönüştüren demektir. Canlı türünün devamını sağlamaya çalışan demektir. Tek hücreli veya çok hücreli bu hep böyledir, ama gezegenimizdeki en akıllı ve en zeki canlı olduğunu sandığımız homo sapiens yani insanlar ne yazık ki doğayı da kendi türünü de yok etmeye çalışıyor ve çoğunluğu ise bilgi işlemiyor, öğrenmiyor. Bu durumu da nasıl açıklamalıyız bilemiyorum.(23.09.2022)

– Bilimin ucu açıktır; her an yeni bilgiler eklenir veya bazı eski bilgiler yanlışlanıp yenilenir ve yeni keşifler, yeni bilgiler eklene eklene çok yönlü olarak ilerleyip durur. Bu ilerlemenin bir sınırı yoktur bilakis yeni keşifler ve icatların yolunu açar.(21.09.2022)

– Bilginin kıvılcımları başka bilgileri ateşler.(21.09.2022)

– Çöküş, umut bitince başlar. Umudun bitmedikçe hiçbir şey daha bitmemiştir.(19.09.2022)

– Zaman mı değişimi, dönüşümü, hareketi oluşturur? Hareket ve değişim dönüşüm mü zamanı? Yoksa hepsi aynı şeyin farklı ifadeleri mi?(18.09.2022)

– Evrende gördüğümüz, görmediğimiz her şey enerji içerir, enerji de her şeyi ve sanırım zaman da bir tür enerjidir. Ama enerji nedir?(18.09.2022)

– Bu kadar yaşadın ne öğrendin hayattan?
Sevginin en değerli şey olduğunu.
Kimden öğrendin?
Çocuklardan.(17.09.2022)

– İçten bir gülümseme, küçük bir tebessüm için bir şey harcamazsınız ama çok şey kazanabilirsiniz.(17.09.2022)

– Vücudumuzdaki bütün organlar ve hücreler birbirleriyle sürekli iletişim içindedirler; bilgi alırlar, bilgi verirler. Tek hücreli mikroorganizmalar da içinde bulundukları ortamla iletişim durumundadırlar ve bilgi alıp bu bilgileri işlerler, sonra da kullanırlar.

Bizim de dahil olduğumuz bütün çok hücreli canlılar birbirleriyle ve çevreleriyle kesintisiz iletişim durumunda olurlar. İşte bütün canlılar için iletişim, bağlantı, bağlsntısallık dönüştüren, değiştiren ve biçimlendiren temel unsurdur.(17.09.2022)

– Elbette ki aynı yere çıkan birçok yol olabilir ama önemli olan bu yollardan güvenli ve kısa olanını bulabilmektir.(14.09.2022)

– Nicel büyüklük değil, nitelikli büyüklük önemli ve etkilidir.(14.09.2022)

– Bütün dinamiklerini bildiğimiz sistemler, olgular bizim için öngörülebilirdir, ancak dinamiklerinin tamamını bilmediğimiz olguları rastlantı olarak nitelendiririz.(14.09.2022)

– Uygarlık bilim ve teknoloji tüm insanlığın birikimidir.(14.09.2022)

– Mesafelerin değil; yüreklerin, duyguların yakınlığı önemlidir.(11.09.2022)

– Dostlarımız, arkadaşlarımız ve çevremiz; kendimizi görmemizi, kendimizi bilmemizi sağlayan aynalarımızdır.(09.09.2022)

– Ayna gibi yansıtıcı şeyler olmazsa göz kendini göremez.(04.09.2022)

– New York’ta Bronx hayvanat bahçesinde primatlara ayrılmış özel bir bölüm vardır. Orada şempanzeleri, goriller ile Yeni ve Eski Dünya ‘dan gelen pek çok maymun görebiliriz. Ne var ki dikkatimizi bu bölümün arka tarafındaki bir kafes çeker. Kafes kalın parmaklıklarla çevrilmiştir ve üzerinde -Dünyanın en tehlikeli primatı- tabelası bulunmaktadır. Parmaklıklar arasından baktığımızda şaşkınlıkla kendi yüzümüzü görürüz. Bilgi Ağacı- Humberto R. Maturana,  Francısko G. Varela

Evet diğer canlı türlerini yok eden doğayı mahveden canlı türü primat biziz.(04.09.2022)

– Küresel iklim değişikliğine bağlı olumsuzluklar her yerde belirgin olarak kendini gösteriyor ve doğa diyor ki: siz özenli davranmadınız, hoyratlık yaptınız benim de yapacak başka bir şeyim kalmadı, bunları kabullenmem zordu, bu nedenle yaptığınıza böyle karşılık vermek zorundaydım. Bunu siz istediğiniz ve istemeye devam ediyorsunuz, elbette ki sonuçlarına da katlanacaksınız.(04.09.2022)

– Ünlü kimyager Federico A. Kakule (1829-1896) uzun süre karbonun çok değerliliğinin ve benzenin mekânsal moleküler yapısının keşfiyle uğraşıyordu. Bir gece çok içip iyice sarhoş bir durumda evine gelip yattı, uykusunda bir çok maymunun birbirlerinin kuyruğundan tutarak halka oluşturduklarını gördü. Ertesi gün uyandığında gördüğü rüyanın araştırmasına aradığı cevap olduğunu anladı; bu her bir karbon atomunun kapalı bir altıgenin köşelerinde olması gerektiğiydi ve daha sonra hem deneysel hem de teorik olarak veriler bu hipotezin doğruluğunu kanıtladı.

Buradan şu sonucu çıkartabiliriz: sağlığınız elveriyorsa ara sıra içki içmek iyidir sizlere de ilham verici rüyalar gördürebilir ancak, Kakule gibi yeni şeyler keşfetmeniz için kafanızın buna hazır olması gerekir çünkü, donanımlı ve hazırlıklı beyinler bunu yapabilir.(03.09.2022)

– Gerçek mi? Hangi gerçek? Kime göre, neye göre? Sormalıyız, düşünmeliyiz.(02.09.2022)

– Başka yerlere, değişik illere, ülkelere geziler yaparız, en basiti komşuya gideriz ama bir tek şeyi pek yapmayız; kendimize yolculuğu. Kendinize de yolculuk yapın, kendinizi de keşfedin, tanıyın, öğrenin.(01.09.2022)

– Elimizdeyken değerini bilelim, bittiğinde ya da gittiğinde değil. Pişmanlık: yaşarken, elimizdeyken veya yanımızdayken değerini bilmemekten oluşur.(31.08.2022)

– Karmaşık olan bütün her şey; basit şeylerden başlamıştır, ama her basit şey karmaşıklığa evrilmez.(30.08.2022)

– Sonlu gördüğümüz her şey sonsuzluğu da içerir, sonsuzluk ve sonluluk birbirinin içindedir.(30.08.2022)

– Doğuştan duymayanlar konuşmazlar da oysa yalnızca duyma sistemi arızalıdır ama konuşabilmesi için duyması gerekmektedir, bu nedenle konuşma işlemi de yapılamıyor. İşte bir ülkede toplumun gerçekleri duyması engellenirse; konuşmayan suskun toplum oluşur ve suskun toplum da kabullenmiş toplum demektir.(28.08.2022)

– Ağaçların, bitkilerin renk renk çiçekler açması kimilerinin hoşa giden değişik kokular salması; güzellik ve estetik amaçlı değildir, onların böyle bir kaygısı yoktur bütün canlılar gibi onların da tek bir amacı vardır; türünün devamını sağlamak. Çiçeklerin oluşturduğu albenili renkler ve saldıkları kokular hep bu amaca yöneliktir, polenlerini taşıyacak döllenmeleri yapacak böcekleri kendine çağırıp çekmek içindir. Ağaçların meyveleri de öyledir; meyveleri bize ikramlarıdır içindeki tohumları doğaya dağıtalım diye. Tüm canlıların doğuştan gelen iki temel amacı vardır; yaşamını sürdürmek, türünün devamını sağlamak. Her şey bu iki amaca yöneliktir, ancak akıllı ve zeki canlı türü olan insanın başka amaçları da olmalıdır: merak etmek, sorgulamak, öğrenmek, bilmek, paylaşmak ve de sevmek gibi, ayrıca sanat, estetik, ahlâk, erdem gibi kaygıları da taşımalıdırlar.(24.08.2022)

– Masumiyeti, saflığı, doğallığı, güzelliği en iyi çocuklar öğretir, sevgiyi ve sevmeyi de en özlü biçimde çocuklardan öğreniriz, ama bütün olumsuz şeyleri ise biz onlara öğretiriz.(23.08 2022)

– Yeni bir gün yeni bir sayfadır, ama sizin yazacağınız.(15.08.2022)

– Düşünceler havada uçuşan kuşlar gibidir ve kuşun dala konması da düşüncelerin yazılı duruma getirilmesidir. Yazmazsanız uçar gider, yazıya dökülünce orada durur, kalıcı olur.(13.08.2022)

– Geçmişe takılıp geçmişte yapılan yanlışlarımız bizi sürekli rahatsız etmekte ve üzülmekteyiz ama bilmemiz gereken şudur; zamanın oku ileriye doğrudur, geçmişe geri dönüp onu yeniden yaşayıp o yanlışlarımızı düzeltmemizin olanağı yoktur. Geçmiş yanlışıyla doğrusuyla yaşandı, oldu bitti gitti ve bir daha yaşanmayacak bu nedenle onu düzeltemeyiz bu imkânsız, fakat bugün pişmanlık duyacağımız şeyleri yapmamaya özen gösterebiliriz, bugünü daha az yanlışla yaşayabiliriz ve geleceğe ilişkin güzel şeyler düşünebiliriz bu olanaklıdır, lakin geçmişe geri dönüp onu yeniden yaşamanın, onu düzeltmenin olanağı yoktur bunu bilmeliyiz.(13.08.2022)

– Yeryüzünde daha adil bir sistemin olmasını sağlamaya gücümüz yetmeyebilir ama mevcut sistemde kişisel olarak adaletli olmaya, daha adil davranmaya gücümüz yeterlidir. Bir adım da bir adımdır, önce kendin başlat.(10.08.2022)

– Bizlerle ortak yaşam (simbiyoz) oluşturan tek hücreli canlıların yatay gen alışverişleri, gen değiş tokuşları gibi bir arada birlikte yaşayan değişik insan toplulukları da birbirleriyle gelenek görenek, dil gibi benzeri şeyleri paylaşırlar, kaynaştırırlar bir başkasını birlikte oluştururlar ve bunları da içselleştirirler, aynı coğrafi koşullar nedeniyle de süreç içinde benzer özellikleri taşırlar. İşte buna ortak kültür denilir. Ortak kültür yaşamı paylaşmamızı kolaylaştıran önemli bir unsurdur.(10.08.2022)

– Farklılıklarımız zenginliğimizdir.(10.08.2022)

– Doğa; en gelişmiş ve en ekonomiğini yapıyor, ne de olsa arkasında dört milyar yıllık deneyim ve bilgi birikimi var.(07.08.2022)

– Yaşam başladığı andan itibaren kendini yok edecek olan riskleri de birlikte taşır ve sürekli o risklerle beraberdir, ama biçimlenip gelişmesinde de o riskler rol alır.(05.08.2022)

– Bilginin sınırı vardır cehaletin sınırı yoktur.(05.08.2022)

– Her yaştaki insanın hava kadar, su kadar sevgiye de ihtiyacı vardır. Gülümseyin, sevgi verin, sevdikçe ışıldarsınız ve unutmayın sevmeyi en iyi çocuklar öğretir.(02.08.2022)

– İnsanı; korku küçültür, sevgi büyütür.(31.07.2022)

– Geliştiren şey farklılıklardır, aynılıklar, benzerlikler değil. Gelişmeyi yenilemeler sağlar yinelemeler değil.(22.07.2022)

– Dönüştürürken dönüşür, değiştirirken değişir, düşünürken gelişiriz.(22.07.2022)

– Önce kendinden başla.(21.07.2022)

– Sorgulamayan akıl, kafesteki kuş gibidir; yalnızca kendine sunulanı yer ve kafesinin izin verdiği kadar görür.(19.07.2022)

– Demokrasi, hak ve özgürlükler; o bilince ve kültüre sahip insanların olduğu yerde yaşayıp gelişebilir.(19.07.2022)

– Her yaptığımız icadın daha mükemmeli olabilir daha iyisi yapılabilir ama doğada olanın daha mükemmeli yoktur. Doğa bunu dört milyar yıl çalışarak oluşturmuş ve biz ondan öğrenerek yapmaya çalışıyoruz.(01.07.2022)

– Eğer hem eğlenip hem öğrenirsen öğrencilik güzeldir, öğrendiklerinin yaşamla ilişkisini kurarsan, paylaşırsan daha da güzeldir ama en güzeli öğrenmeyi yaşam tarzı yapmaktır.(01.07.2022)

– Hayat öyle bir okuldur ki bütün ömrün orada öğrencilikle geçer.(26.06.2022)

– Hayat öyle bir okuldur ki bütün ömrün sınavla geçer.(26.06.2022)

– Hayat öyle bir okuldur ki okulla birlikte ömür biter.(26.06.2022)

– Canlı olmak yaşıyor olmak demektir, ancak yaşıyor olmak, yaşıyorum demek bizim türümüz için yetmez ve fazla bir şey ifade etmez, çünkü yaşamak; eğilmeden bükülmeden, başın dik ve onurlu bir biçimde olmalıdır, çünkü yaşamak emeğe saygılı, hak ve adaleti gözeterek vicdanlı ve ahlâklı bir biçimde olmalıdır, çünkü yaşam, ürettiğiniz ona değer kattığınız sürece değerlidir, değerlisinizdir. Yalnızca yaşıyor olmak yaşıyorum demek için yetmez.(23.06.2022)

– Evrenin doğanın; güzellik, estetik, doğruluk, dürüstlük, iyilik, ahlâk gibi bir kaygısı ve anlayışı yoktur, böyle bir sorunu da yoktur. Tüm bu kavramlar bize özgüdür, bizim oluşturup yarattığımız şeylerdir, değerlerdir ve bildiğimiz kadarıyla bizden başka hiçbir canlıda da yoktur. Evrenin doğanın dilinde, sözlüğünde bunlar bulunmaz; yalnızca bağlantı, ilişki ve de bağlantıyı, ilişkiyi oluşturan koşullar ve zorunluluklar bulunur.

Evrenin dili fiziktir, kimyadır. Bu dilin öğrenebildiğimiz kısımlarının bazılarını matematikle de ifade ederek kendimize çeviri yapmış oluruz.

Bağlantısallık, iletişim, etkileşim ve bu yolla bilgi aktarımı bilgileşim evrende doğada temel unsurdur.(19.06.2022)

– Tepenin arkasını merak ediyoruz ve arkasında ne olduğunu bilmek, görmek için tepeye tırmanıp arkasına bakıyoruz. Arkada ne olduğunu öğreniyoruz ama karşımızda başka tepeler vardır onların arkasını da merak ediyoruz ve onlara da çıkmak, onların da arkasını görüp bilmek istiyoruz. Bu böyle sürekli sürdürülüyor.

İnsan merak edip öğrendikçe bir şeyleri bildikçe hep karşımıza bilmemiz, öğrenmemiz gereken başka şeyler çıkıyor, öğrendiğimiz her yeni bilgi başka sorular sorduruyor, başka şeyleri merak ettiriyor, bilgilendikçe bilgisizliğimiz karşımıza çıkıyor ve yeni şeyler öğrenme isteği bizi ateşliyor, hep başka tepelerin arkasını merak ediyoruz.

İşte öğrenme, bilme isteği ve bilgi bir ateştir bir kere yakmaya başladı mı sürekli yanarsın artık hem aydınlanan hem de aydınlatansın.(09.06.2022)

– Vicdan aklın annesi, ahlâk zekânın babası olunca iyilik doğar.(09.06.2022)

– Yazacağın bir kitaba veya bir yazıya başlayana kadardır bütün sorun, başladıktan sonra yazdıkların seni peşinden sürükler ve akar gider.(01.06.2022)

– Beynimizin ürünü olan bilincimizin ve aklımızın dışında her bir hücremizin de kendine özgü bir tür aklı vardır; deneyimler, öğrenir ve uygularlar fakat bunları bizim bilgimizin ve bilincimizin dışında yaparlar.

Bütün tek hücreli canlıların, bitkilerin, ağaçların da kendilerine özgü bir tür aklı vardır ve birbirleriyle iletişim kurarlar, bağlantısallık içindedirler ama ahlâkları ve vicdanları yoktur. Kuşkusuz bugünkü bilgilerimize göre.(01.06.2022)

– Yaşamın kendine özgü bir anlamı yoktur, onu biz anlamlandırırız.(27.05.2022)

– Çok fazla bilgi sahibi olmak değil, bilgiyi anlamlandırmak ve bilgiye işlev kazandırmak önemlidir.(26.05.2022)

– Yerleşim yerleri, kentler; onu kuranların ve orada yaşayanların aynası gibidir; önce onu kuranların sonra da orada yaşayanların eğitimini, bilgisini, görgüsünü ve kültürünü yansıtır.(20.05.2022)

– Bizler nasıl deneyim kazanıp, bilgi edinip öğreniyorsak ve bilincimiz, aklımız sayesinde bunlardan ders çıkartıyorsak tek hücreli minicanlılar (mikroplar) ve kendi hücrelerimiz de bizim bilgimizin ve bilincimizin dışında öğrenip ders çıkartırlar ve onlarda da kendine özgü bir tür akıl, zekâ diyebileceğimiz benzeri bir şey vardır; dışarıdan alınan bilgileri, sinyalleri değerlendirir, deneyimler ve daha sonra da buna göre davranış gösterip biçimlenirler. Kuşkusuz tüm bunların hepsi kimyasal ilişki ve kimyasal bir süreçtir. Atomaltı parçacıkların, atomların, moleküllerin etkileşiminin, bağlantılarının sonucudur, ama evrende her şey öyledir zaten. Daha fazlasını bugün için bilmiyoruz.(11.05.2022)

– Tanrı vardır demek için yeterli bilgiye sahip değilim, ama yoktur demek için de yeterli bilgim yok. Zaten Tanrı vardır veya yoktur demek bir şeyi değiştirmiyor ve çözmüyor, bu soru yanıtsız kalsa da olabilir, ama biz; sorgulamaya, eleştirel akılla bakmaya, araştırmaya, öğrenmeye ve bilgilerimizi yenilemeye ve de üstlerine yeni bilgiler koymaya devam etmeliyiz.

Yaşamın amacı; evrenin bilinmeyenlerini bilinir duruma getirmek için çalışmak, edinilen bilgileri paylaşmak ve gelecek kuşaklara aktarmak, doğaya ve yaşama, cana ve canlılığa saygılı olmak, sevgili olmak, öğrenmek gene öğrenmek. Ama yalnızca bunlar yetmez; vicdanlı, ahlâklı ve erdemli olmak da gerekli ve temel koşuldur. Gerçi sevgi dolu olunca onlar da oluşuyor. İyi insan olmak, ne dinlerin ne de dinsizliğin tekelindedir.

Yaşamın amacı için ben böyle düşünüyorum fakat şu da ayrı bir gerçektir ki; yaşamın amacı herkes için farklı olabilir, yani yaşamın amacı siz ona nasıl bakıyorsanız, ne anlam yüklüyorsanız odur diyebiliriz.(07.05.2022)

– Özgür düşüncenin yaşayamadığı yerde ne bilim ne de sanat yaşar.(03.05.2022)

– “Her şeyin bir sonu vardır” deyimi vardır ya, o deyim yanlıştır, sonlu olup olmadığı belli değildir, bilmiyoruz. Evrenin başlangıcını genellikle big bang büyük patlamaya bağlıyoruz ama büyük patlamadan öncesi nedir bilinmiyor, büyük patlama da eldeki verilere göre oluşturulan kurgudur, bir tahmindir bugün için bilinmeyendir. Sonlu dediğimiz şeyler dar anlamdadır; yalnızca gördüğümüz, anladığımız biçimlerin sonudur, yoksa o maddeyi oluşturan şeylerin sonu değil. Gördüğümüz biçimler, şeyler başka biçimlere, şeylere dönüşür. Bu nedenle sonlanan, sonlu olan yalnızca bir formdur, biçimdir, bir yapıdır yani sonluluk bunlardadır. Yoksa canlı cansız o yapı, o madde başka şeylere dönüşerek varlığını devam ettirir ve büyük resme baktığımızda bu evren bir gün sonlanacak mı? Nasıl sonlanacak? Bu sorular bugün için yanıtsızdır, bilinmeyendir.(03.05.2022)

– Kozmosda bütün bilgilerin ileticisi ışıktır.(27.04.2022)

– Makro ve mikro evrendeki bilgiler bir okyanus gibidir ve bizlerde bu bilgileri adeta çay kaşığı ile toplarız ve onların da büyük bir kısmını yanlış anlarız.(26.04.2022)

– Yanlışlar doğrularla kardeştir, birlikte büyürler.(26.04.2022)

– Hayatın anlamını başka yerlerde aramayın; hayat için ne düşünüyorsak hayat odur, yaşama ne anlam yüklüyorsak yaşamın anlamı odur başka bir şey değil.(26.04.2022)

– Evrende, doğada denge hâli  durağanlık yoktur, dengesizlik kararsızlık esastır. Bu nedenle de sürekli değişim dönüşüm durumundadır.(26.04.2022)

– Bir ülke için en büyük tehlike suskun çoğunluktur.(26.04.2022)

– İster bedenen olsun ister zihnen, ister insanlarla olsun ister canlı cansız başka şeylerle;  her ilişki, her bağlantısallık beynimizin nöron bağlantılarını biraz daha artırır ve artan her bağlantı daha gelişmiş beyin demektir.(26.04.2022)

– Hiçbir başarı yalnızca yetenekle elde edilemez, her başarının ardında çok yoğun emek, çalışma ve bilgi birikimi vardır. Bazen raslantılar da olabilir demek isterdim ama ‘raslantılar ona hazırlıklı beyinlere gelir’ sözcüğünü anımsadım.(21.04.2022)

– Evrende, canlı-cansız doğada kusursuzluk, mükemmeliyet diye bir şey yoktur. Bu sözcükler bizim oluşturduğumuz kalıpları, düşünceleri ifade eder. Kusur veya kusursuzluk bizim oluşturduğumuz kalıba uyan uymayan anlamındadır, kusur ve kusursuzluğu biz uydururuz, doğada böyle bir şey yoktur. Evrende, canlı-cansız doğada olan her olay, her şey öyle olması gerektiği için öyledir, bu bir zorunluluktur ve böyle olduğu için de bizim onu yanlış, hatalı, kusurlu veya kusursuz, mükemmel diye nitelendirmemiz kocaman bir saçmalıktır.(19.04.2022)

– Başlangıcı olan her şeyin bir sonu vardır, başlangıcı olmayan şeylerin sonu da yoktur.(19.04.2022)

– Hayat yaşanılan anların toplamıdır diye sansak da zaman geriye doğru gitmez. Her ne kadar anları toplaya toplaya geldiğimizde hayatımız oluşuyor gibi olsa da gerçekte (hangi gerçek o da ayrı bir sorun) toplanan bir şey yoktur, yalnızca hafızada oluşan bölük pörçük, doğru yanlış bazı anılar vardır. Bu toplanan anıları hayatımız kabul ederiz, bu bir kabuldür, belki de bir yanılsamadır. Hayat dediğimiz şey bulunulan andır, geçmiş artık geçmiştir bu yazıyı okurken bile geçti gitti şimdi yok, yok olan şeyleri de toplayamayız; çünkü durmuyor akıyor, tutamıyoruz kayboluyor. Gerçi bulunduğumuz ana bir süreç sonunda, başka anlardan geçerek geliyoruz bunu biliyor da olsak gene de hayat denilen şey içinde bulunduğumuz andan başka bir şey değildir.(17.04.2022)

– Zamandan ve hayattan alacak olmaz.(16.04.2022)

– Bilim: doğayı ve kendimizi öğrenme ve de öğrenmeyi de öğrenme sürecidir.(12.04.2022)

– Bakarız ama görmeyiz, sesleri kulağımıza gelir ama duymayız, çoğu yakınımızdadır ama farkında olmayız. Vicdanlı olanlar, gönlünü açık tutanlar; görürler, duyarlar, farkında olurlar.(12.04.2022)

– Hemen herkes, yoksulluk içinde geçmiş bile olsa gene de; çocukluk günlerimiz çok güzeldi diye belirtir. Oysa işin aslı: güzel olan, o günleri güzelleştiren çocukluğumuzun kendisidir, çocuk olmaktır, masumiyettir güzel olan. Yüreğinizin bir yerleri hep çocuk kalsın, içinizde bir yerlerde bir çocuk yaşasın.(09.04.2022)

– Doğa bize özellikle şunu söylüyor; ey insan sen öğrenensin ben öğreten, sen hiçbir şeysin ben her şey, sen geçicisin ben kalıcı, bunu hiç unutma ve önce haddini bil.(03.04.2022)

– Bütün olumsuzlukların, cehaletin kaynağı sorgulamayan akıldır. Öğrenme; şüphe edip sorguladığımızda başlar.(03.04.2022)

– Sonsuz gibi olan bu kocaman evrende; canlılık, yaşam küçücük bir ayrıntıdır ama, bunları düşünebilmemizi sağlayan bizim için önemli bir ayrıntı.(31.03.2022)

– Çığlıkları duyabiliriz ama yüreklerin çığlıkları hep sessizdir, onları da duymalıyız.(31.03.2022)

– Evreni, canlı-cansız doğayı anlama çabamız aynı zamanda onlardan öğrenme sürecidir. Evren, doğa bütün bilgilerin kaynağı ve her şeyin öğreticisidir.(31.03.2022)

– Yılların birikimi sonucunda oluşan biyolojik yaşlılıktır. Bu durum canlılığın doğal bir sürecidir, bunu bir süre geciktirebilsek de önleyemeyiz. Asıl yaşlılık ve önleyebileceğimiz yaşlılık ise; merak edip öğrenme hevesimizi kaybetmemizdir. Yeni şeyler öğrenmeyi ve merak etmeyi bıraktığımız zaman yaşlanmış oluruz, bir de umudumuzu kaybedince.(29.03.2022)

– Biriyle birlikte yürüyeceksen ve de uzun bir yürüyüş düşünüyorsan; adımları adımlarına uyumlu olanla yürümelisin. Hayat da bir yürüyüştür: başlarken uzun sanılan sonra çok kısa olduğu anlaşılan.(16.03.2022)

– Savaş; çılgınlığın akıl gözünü bağlamasıdır, hırsın aklı tutuklamasıdır.(16.03.2022)

– Soruları olanlar ve sorularına yanıt arayanlar öğrenebilir.(16.03.2022)

– Bazen yüreğinizi de işin içine katmanız gerekiyor ve hatta çoğu zaman.(16.03.2022)

– Bir kitap dolusu yazının yapamadığını bir karikatür veya birkaç dakikalık bir müzik yapabilir.(16.03.2022)

– Bilim ve teknoloji insanın bulup geliştirdiği bir araçtır. Bu araç doğanın, insanlığın yararına da kullanılır, zararına da. Bunların kararını gene insan veriyor.(16.03.2022)

– Uygarlık, kültür kişilerin değil toplumların ürünüdür.(16.03.2022)

– Bir toplumda ne kadar çok farklı etnik kimlikler olursa, o toplumun kültürel zenginliği de o kadar çok olur.(16.03.2022)

– Doktorlar Tanrı’nın yeryüzündeki elidir.(Süheyla Beşikci)(16.03.2022)

– Evrende her şey bilgi taşır, bilgi içerir ve bilgi iletir ama sadece merak edenler ona ulaşır.(14.03.2022)

– Uygarlık: kendini, çevreni, teknolojiyi geliştirirken doğayı ve doğal dengeleri bozmamaktır.(10.03.2022)

– Hayal gücü büyük bir itici güçtür; uygarlığı, bilim ve teknolojiyi, kültürü insanın hayal gücü geliştirmiştir. Kuşkusuz bu güç disiplinli çalışmayla desteklenirse harekete geçiyor.(10.03.2022)

– Savaşların gerçek kazananları: silah satıcıları, silah üreticileri, fırsatçılar vurgunculardır ve mutlak kaybedenleri ise yoksul halklardır.(10.03.2022)

– Sanat, bizi ve doğayı ustalıkla yansıtan bir aynadır. Herkes orada kendinden bir şeyler bulabilir.(04.03.2022)

– Kendi canınızı kurtarmak söz konusu olmadıkça hiçbir canlıyı öldürmemelisiniz, çünkü her canlı bir gün zaten kendiliğinden ölecektir.(04.03.2022)

– Bazan kaybettiğinizde kazanmış, bazan da kazandığınızda kaybetmiş olabilirsiniz; esas olan bunu görebilme becerisidir.(04.03.2022)

– Genellikle kadınlar; sürekli ayrıntılı biçimde geçmişi biriktirirler ve her zaman da bu birikimi kullanırlar. Bu durum hangi evrimsel zorunluluğun sonucudur acaba?(27.02.2022)

– Şeylere anlam veren, değer katan ya da değersizleştiren biziz.(15.02.2022)

– Tohumlar türün sürdürülmesinin, geleceğe taşınmasının gücüdür, umududur. Her türlü tohuma yeni bir yaşamın başlangıcı olarak bakın, içinde yeni bir yaşam taşıdığını, yeni bir yaşamı doğuracağını düşünün. İşte o zaman her tohumun değerini anlarsınız ve onları ait olduğu yere toprağa kavuşturursunuz.(15.02.2022)

– Hayal etmeden olmaz, önce hayal edilir ancak hayallere de hayalle ulaşılmaz; onları somut adımlar, emek ve çalışmak gerçekleştirir.(14.02.2022)

– Hayat yalnızca öğrenme sürecidir fazlası değil.(10.02.2022)

– Bilgi bir adım yakınınızdadır, ama onu isterseniz; merakınızı artırıp, algılarınızı açık tutup, bakış açınızı genişletirseniz ona ulaşabilirsiniz.(09.02.2022)

– Bilgi tevazuyla birleşirse yüceltir.(09.02.2022)

– Herkes kendi rüyasını görür.(03.02.2022)

– Sevgi iyiliğe götürür.(03.02.2022)

– Hata yapmamaya özen gösterin ama kusursuz olmaya çalışıp mükemmeli aramayın; sevgi dolu olun yeter, çünkü dünyanın sevgiyle bakanlara ihtiyacı var.(02.02.2022)

– Kediler, köpeklere can dostlarımız diyoruz ancak onlardan daha yakınımızda olan ama göremediğiniz başka can dostlarımız da vardır. Vücudumuzda mikrobiyomumuzu oluşturan mantar, virüs, bakterilerimiz de can dostlarımızdır. Hem daha yakınımızda yani içimizdededirler hem de durmadan sürekli bizim için üretim yaparlar. Onları da unutmayalım, onların yaşamasına da gerekli özeni gösterelim.(30.01.2022)

– Evrende canlı cansız her şey birbirleriyle etkileşim içindedir, birbirini etkiler. Büyük ya da küçük her şey az veya çok birbirine etki yapar. Var olmak etkileşim içinde olmaktır.(27.01.2022)

– Gençlik yalnızca akıldadır; onu artık yenilenmeyen cildinizde, hücrelerinizde aramayın; onu duygularınızda ve aklınızda arayın, eğer yeni şeyler öğrenmek merakını, hevesini kaybetmemişseniz ve de öğrenmeyi sürdürüyorsanız gençsiniz.(19.01.2022)

– İşte size bir soru; kütlesi olmayıp ağırlığı olan şey nedir?

Kuşkusuz bilgidir. Nicel olarak olmasa da ağırlığı hepimiz tarafından çok iyi bilinir ve hissedilir ama bilginin kütlesi yoktur. Şunu da eklemek istiyorum şimdiki bilgilerimize göre.(13.01.2022)

– Dün bilinendir yarın bilinmeyendir ve dün yarının ipuçlarını taşır.(11.01.2022)

– Önemli olan dil, din, ırk, renk, cinsiyet gözetmeden bütün insanlığın kardeşliğidir ama kimsenin kimseyi sömürmediği bir kardeşlik fakat çok daha önemlisi doğanın bir parçası olarak tüm canlılarla yaşamdaşlıktır. Canlı cansız o büyük bütün içinde yalnızca küçücük bir parçayız ve o büyük bütünlük için varız. Bütünde parçadaş yaşamda yaşamdaşız.(10.01.2022)

– Öğrenme süreci soru sormakla başlar ve sonra doğru soruyu sormakla ilerler. Öğrenmek bilgilenmek, bilgileri ezberlemek değildir, öğrenmek aynı zamanda sorgulamaktır, bilgileri bilinenleri basamak yaparak, bilinenlerin kapısından girip açılmayı bekleyen başka kapılara ulaşmaktır. Bilmek bilinenin ötesini düşünebilmektir. İyi öğretmenler bunu yaptırırlar.(09.01.2022)

– Yaşam dinamik bir bilgi işleme sistemidir; sürekli örülen bağlantılar, bağlar, iletişim ve işlenen bilgilerden oluşan bu dinamik sistem durmaksızın yenilenir.

Atomlar, atom altı parçacıklar da birbirleriyle iletişim durumunda mıdır? Eğer öyle ise birbirlerine bilgi aktarımı varsa ve de bilgi işliyorlarsa onlarda da bir tür zihin, zekâ gibi bir şey oluşmuş olmalıdır veya vardır diyebilir miyiz? Bunu makro ölçekte evrende düşünürsek aynı mantığı yürütebilir evrenin de bilinci, zekâsı vardır söyleyebilir miyiz? Böyle bir şey olabilir mi? Böyle bir olasılık da var mı?

Merak edersek, olağanın dışını kurgularsak aklımızın sınırlarını, ufkumuzun açısını genişletiriz, yeni gerçeklere yeni doğrulara ulaşabiliriz. Kimimize de bu tür düşünceler saçmalık gelebilir ve buna bakış farkı diyebiliriz.(06.01.2022)

– Kitaplar bir başka dünyanın kapısıdır, okumaya başlayınca kapı açılır ve kendinizi başka bir dünyanın içinde bulursunuz.(02.01.2022)

– Sorgulamayan, merak etmeyen akıl kendi hapishanemizdir, merak edip sorgulayıp eleştirel baktığımız kadar özgürüz. İnsanı ve onun inşa ettiği uygarlığı merak edip sorgulayanlar geliştirmiştir.(27.12.2021)

– Üretenler yönetenler de olursa, üretilenler hakça üleşilirse, -ben-imiz biz içinde büyüyüp gelişirse, sevgi ve dayanışma tüm -biz-i kapsarsa o zaman özgürlük ve adalet vardır diyebiliriz.(21.12.2021)

– Kimileri mal mülk biriktirir, kimileri para pul, altın gümüş gibi değerli sayılan şeyleri biriktirir, kimileri de bilgi biriktirir. Bilginin dışındaki şeyleri biriktirenler birikimlerini paylaşmazlar çünkü bilirler ki paylaştıklarında ellerindekiler azalacaktır. Oysa bilgi paylaşılır çünkü bilgi paylaştıkça çoğalacaktır.

Bilginin dışındaki şeyleri birikim yapanlar sürekli ellerindekini kaybetmek korkusu yaşarlar, bilgi biriktirenler ise paylaşarak çoğalmanın mutluluğunu.(15.12.2021)

– Her şey gibi bilgiler de eskir bu nedenle onları sık sık yenilemeliyiz, yenilenmeliyiz.(15.12.2021)

– En çok bedel ödeyerek öğrendiğimiz şeyler en kalıcı olanlarıdır.(15.12.2021)

– Birçok canlı vardır ama hepsinin tek bir amacı var türünün devamını sağlamak.(07.12.2021)

– Bazılarımız yaşamı yalnızca siyaset olarak görüyorlar hem de aidiyet hissettiği, mensubu olduğunu düşündüğü siyasi düşünceden ibaret olduğunu sanıyorlar, kimilerimiz de dinsel inançlarından başka bir şeyi algılamıyorlar, oysa yanılıyorlar. Yaşam yalnızca onlar değildir, hayat öyle tek boyut ve dar açıdan ibaret şey değildir. Yaşam sonsuz boyutları içerir ve canlıya ait ne varsa yaşamı oluşturur. Yaşamak aynı zamanda müzik, tiyatro, resim ve bunun gibi etkinliklerdir de. Yaşamak düşünmektir, çalışmaktır, üretmektir, öğrenmektir, bilgilenmektir, bilimdir, felsefedir ve de tüm bu ürünleri, birikimleri paylaşmaktır. Yaşamak güzel bir şiir ya da roman okumak, sonbaharda dökülen sarı kızıl yaprakları veya baharda uyanan doğayı, filizlenen ağaçları çiçekleri görmek, akşamları batan güneşi ya da berrak bir gecede yıldızları seyretmek, suya vuran ayın ışıltılarına dalmak, yağmurlarda ıslanmak, bir karıncanın yürüyüşünü izlemektir. Yaşamak tüm acılarına, üzüntülerine rağmen çok şeydir, onu tek boyuta, dar açılara hapsetmeyin sonsuz boyutlarını da görün. Yaşamak bizim irademiz dışında yalnızca bir kez elde edebildiğimiz büyük bir şanstır, onu iyi değerlendirin ve de kuşkusuz ki yaşamak bütün bu güzellikleri çoğaltmak ve de paylaşmak uğraşısı olmalıdır. Yaşamak bir sanattır ustalık ister.(07.12.2021)

– Dünü değil günü yaşayın.(06.12.2021)

– Yaşlandım derseniz yaşlanırsınız, yaşlılığı yaşlandım sözcüğü başlatır.(06.12.2021)

– Okumak iyi bir şeydir ama; irdeleyerek, eleştirel akılla bakarak okumak, okuduğunu kavramak, anlamak, yorumlayabilmek ise daha iyi bir şeydir ve size değer katar.(06.12.2021)

– Elbette ki yakın veya uzak geçmişte yazılmış olanları, bilgileri okuyup öğreneceğiz, bugünle benzerliklerini, ilişkilerini araştıracağız elbette ki konuşup tartışacağız, yorumlar yapacağız. Ancak onlar geçmişin durumunu anlatan, geçmişin sorunlarını, geçmişe ait çözümleri belirten düşünceler, yazılar, eskinin teknolojisi ve eskimiş bilgilerdir. Her zaman bugün dünden farklıdır, düne ait olan dünde kaldı. Bu nedenle biz asıl bugünün bilgilerini, bilimini, teknolojisini bilmeliyiz. Bugünün dünyasını, bugünün sorunlarını ele alıp öğrenmeliyiz, bugünü konuşup tartışmalıyız ve bugünün sorunlarına ilişkin çözüm önerileri sunmalı, çözümler bulmalıyız. Bunları yaparken de yarını çok iyi öngörüp kurgulamalıyız.(03.12.2021)

– Bizler sürekli kendini ve canlı cansız her şeyi öğrenmeye, anlamaya çalışan, sorgulayan meraklı öğrenciler olmalıyız. Bu eğitim ve öğretimizin sınavını da hayat kesintisiz olarak her zaman yapmaktadır.(19.11.2021)

– İki şey çok önemlidir; birincisi sağlıklı olmak, ikincisi iyi insanlarla birlikte olmak.(14.11.2021)

– Bir çok şeyi çocuklardan öğrenebiliriz; saflığı, dürüstlüğü, önyargısız olmayı, kin tutmamayı, merhametli olmayı, kötülük bilmemeyi ve de yürekten gülüp yürekten sevmeyi.

Ve sonra da onlardan; hırsızlar, düzenbazlar, caniler üretiriz, bunları biz yaparız. Dünyanın bütün çocukları temizdir.(14.11.2021)

– Bizi dirençli yapan; karşılaştığımız zorluklardır, bizi geliştiren; karşımıza çıkan ve çözmeye çalıştığımız sorunlardır, bizleri akıllı yapan da; bunlardan ve yaşamdan çıkarttığımız derslerdir, ancak bizi değerli yapan, bize değer katan şeyler ise; merhametimiz, vicdanımız, adaletli oluşumuz ve sevgimizdir.(08.11.2021)

– Zamanı biriktirip saklayamazsınız, bu nedenle de o çok değerlidir. Değerini bilerek kullanın.(04.11.2021)

– Ben sevmeyi seviyorum.(26.10.2021)

– Herkes hata yapar çünkü, öğrenmek süreci hatalardan geçer. Öğrenmeye çalışmayan, üretmeyen hata yapmaz. Yanlışlarla birlikte biz biziz, deneyimleme denilen şey de zaten budur. Burada önemli olan aynı şeyi yaparken aynı yanlışları yinelememektir. Dışarıdan gelen işaretler, sinyaller, veriler canlılar tarafından işlenirken, bilgiye dönüştürülürken de hatalar olur. Canlılık sürekli üretimidir ve her üretim sürecinde yanlışlar oluşur bunlar çok doğaldır, önemli olan bunları en aza indirebilmek ve bunların farkında olabilmektir. Yanlışlarımızla birlikte gelişiriz, dönüşürüz ve büyürüz.(26.10.2021)

– Evrende rastlantılar egemendir, bizim için olumlu olduğunu düşündüğümüz şeylere de şans deriz. Eğer bilgili ve birikimliysek bazı rastlantıları şansa dönüştürebiliriz, bu kısmı da bize bağlı.(13.10.2021)

– İlk ders; merak edeceksin, ikinci ders; sorgulayacaksın, üçüncü ders; öğrenmeye çalışacaksın, dördüncü ders; ilk üç dersi tekrarlayacaksın. Bu okuldan mezuniyet yoktur, diploma da vermez ama sürekli sınav yapar, bu okulun adı hayattır.(11.10.2021)

– Yanlışları, kusurları görmeye, eleştirmeye önce kendinden başla; kendini öğrenmeye, kendini tanımaya ve kendini bilmeye çalış, çünkü her şey bize bağlı.(04.10.2021)

– Savaşlar her zaman kötüdür, felakettir ama bir şeyle de mutlaka savaşmalıyız; cehaletle.(03.10.2021)

– İyi insan olmak ne dinlerin tekelindedir ne de herhangi bir ideolojinin veya bir partinin tekelindedir, yalnızca sizin elinizdedir.(27.09.2021)

– Evrendeki her şey bilgi taşır.(26.09.2021)

– Hayat ona anlam kattığımızca değerlenir.(26.09.2021)

– Bir topluma ait kültür; o toplumun ahlâkını, o toplumun vicdanını ve o toplumun ortalama zekâsını gösterir.(24.09.2021)

– Çöplerini doğaya, sağa sola rastgele atanlar aslında kendileri de doğanın çöpüdürler.(22.09.2021)

– Bazen konuyu değiştirmek, çoğu zaman da kendimizi değiştirmek yani geliştirip dönüştürmek gerekir. Konuyu değiştirmek geçici çözümdür ama kendimizi geliştirip dönüştürmek kalıcı çözümdür ve sürekliliği içerir.(21.09.2021)

– Onlar ne kadar ayrıştırmaya çalışsa da biz ayrılmamalıyız, ne kadar kindar olmamızı isteseler de kin tutmamalıyız, bilakis sevmeliyiz. Etnik kimliklerimizi, din, dil, inanç, renk, ırk gibi farklılıklarımızı, değişik düşünce ve görüşlerimizi muhafaza ederek onları da üzerimizde taşıyarak birlik olmalıyız, kaynaşmalıyız. Farklılıklarımız zenginliğimiz olmalıdır.(20.09.2021)

– Evrendeki en yararlı tohum sevgidir, bire bin verir. Bol bol ekin, her tarafa serpiştirin çok geçmeden onun meyvelerini toplarsınız siz durmadan sevgi ekin ekimi de, bakımı da çok kolaydır. Onu ekerken kendinizin de, çevrenizin de güzelleştiğini, o çoğaldıkça kinlerin, nefretlerin, silahların, savaşların yok olduğunu ve sözlüklerden bile silindiğini göreceksiniz. Sevgi tohumu ekmek için hiç bir şeye ihtiyacınız yoktur; yalnızca bir yürek, bir niyet yeter. Beklemeyin durmayın ekin.(15.09.2021)

– Geçmişe, geçmişteki yanlışlarınıza bakıp üzülmeyin onlar yaşandı ve bitti, bir daha yaşanmayacak. Siz bugünkü deneyim ve bilgilerinizle o günü değerlendiriyorsunuz ama o gün bu deneyim ve birikime sahip değildiniz ki bu nedenle üzülmeyin. Yanlış yaptığınız veya yapamadığınız için üzüldüğünüz şeyler belkide daha büyük başka olumsuzluklara neden olacaktı bunu bilmiyoruz ve bilemeyiz de. Siz bugüne bakın geçmiş artık geri gelmeyecek bunu bilin. Siz şimdi yarını planlamaya ve yanlış yaptığınıza inandığınız şeyleri bugün yapmamaya özen gösterin. Yaşıyorsunuz işte bu andan başka bir şey, başka bir zaman yok. Her şey bulunduğunuz andadır. Her ne olursa olsun bulunduğunuz anın tadını çıkartmaya bakın, yaşamak en büyük armağan, en büyük şanstır ve bir gün o da bitecek; bitmeden farkında olun, farkındalık oluşturun, yeni şeyler öğrenmeye çalışın. Sevmeyi becerenler ve yeni şeyler öğrenenler mutlu olurlar ve de sevmeyi bilenler yaşama anlam kazandırırlar. Hayat ders almayı, sürekli öğrenmeyi, geçmişte kalmamayı ve onu bir şans olarak görmeyi gerektirir.(05.09.2021)

– Bilgi maymuncuktur, bir çok kapıyı açar.(31.08.2021)

– Herkes durduğu yer ve baktığı açıya göre görüp yorumlar ancak, durduğumuz yer, baktığımız açı bizim düşüncelerimizi ve yorumlarımızı belirler, gerçeği değil. Bir konuda ne kadar çok ve değişik bilgiye sahip olursak açımız o kadar genişler, gerçeğe de o kadar çok yaklaşırız.(06.08.2021)

– Eğer Tanrı’ya inanıyorsanız; doğa, bizlerin öğrenmemiz için Tanrı’nın yazdığı bir kitaptır diyebilirsiniz. Kitabı tahrif etmeyin, yalnızca kitabın dilini öğrenip okumaya çalışın. Doğayı, doğanın doğal dengelerini bozmak bu kitabı bozmaktır.

Eğer Tanrı’ya inanmıyorsanız; gene doğaya saygılı olmakla yükümlüsünüz çünkü, o doğanın bir parçasısınız ve ondan öğreniyor, ondan geliyor, ona dönüyorsunuz. Biliyoruz ki; her şeyi doğadan öğreniriz. Öğrendiklerimizi bilgiye dönüştürürüz, bilgiyi tekrar yeni bilgiler öğrenmek için basamak yaparız ve bu böyle kesintisiz sürüp gider. Öğrendiklerimizi, bilgilerimizi doğayı bozmak için değil doğanın bir parçası olarak onunla uyumlu yaşamak için kullanmalıyız.

Doğa kendi dengelerini kurar yeter ki biz müdahale etmeyelim, biz onu bozmayalım yoksa doğa yoluna bizsiz devam edecektir.(01.08.2021)

– En kısa zaman andır an da bile sonsuzluk vardır, an da sonsuz zamandır.(01.08.2021)

– Her şey bir anda saklıdır ve bir anın içindedir. Ay yıl gibi zaman yok yalnızca bir an vardır o da şimdiki zamandır.(21.07.2021)

– Uygarlık aynı zamanda bir kültürdür, insanlığın on binlerce senedeki birikimleridir. Bu birikimi içselleştirelim.(13.07.2021)

– Adaletsizlikler, cinayetler, katliamlar, yokluklar, yoksulluklar, kötülükler, çirkinlikler, doğanın tahribatı gibi şeyleri hiç kimse istemiyor, herkes bu durumdan şikayet ediyor ve kabullenmiyor. Ama bu ortamı, bu durumları kim yapıyor? Bunları bizler yapmıyor muyuz? Bu ortamı bizler yaratmıyor muyuz? Güzellikleri de, çirkinlikleri de biz oluşturmuyor muyuz? Yaşatan da öldüren de biziz. Önce kendimize bakmalıyız, sorumluluğu kendimizde aramalıyız ve de düzeltmeye kendimizden başlamalıyız.(09.07.2021)

– Fiziğinizi, dış görünüşünüzü değil ruhunuzu, içinizi güzelleştirin. İçi, ruhu güzel olanın fiziği de güzel görülür.(09.07.2021)

– Aklınızın sınırlarını zorlayın, ancak o zaman aklınızı, algınızı ve ufkunuzu genişletirsiniz.(05.07.2021)

– Doğa dengesini kurar yeter ki biz müdahale edip bozmayalım.(04.07.2021)

– Bütün güzellikler içimizdedir, siz onları açığa çıkartmayı öğrenin.(01.07.2021)

– Çevremizi, doğayı sürekli bozuyor ve kirletiyoruz. Büyük bir temizlik başlatmalıyız ama önce kendimizden ve düşüncelerimizden başlamalıyız.(22.06.2021)

– Doğadan öğrenmiyorsan niçin doğada varsın?
Yeni şeyler öğrenmeyeceksen niye yaşıyorsun?
Öğrendiklerini öğretmeyeceksen neden öğreniyorsun?(21.06.2021)

– Yaşamak, canlılık bir anlamda üretmek, üretim demektir. İster tek hücreli, ister çok hücreli olsun her canlı mutlaka üretir, dönüştürür, dönüşür. Üretmeyene canlı denilmez. Bu nedenle üretmeyen toplumlar da ölüdür.(22.05.2021)

– Mucizeler masallarda, efsanelerde olur hayatta mucize diye bir şey yoktur, ancak yaşamın kendisi zaten mucizedir.(16.05.2021)

– Aydın olmak değil, aydınlatan olmak önemlidir. Bir toplumu aydınlar değil, aydınlatanlar geliştirip ilerletir.(14.05.2021)

– Yaşam demek biraz da umut demektir. Yaşamın olduğu her yerde umut da vardır.(06.05.2021)

– Çoban olduğunu zannedenlere, koyun olmadığınızı gösterebiliyor musunuz? Bunu yapabilecek bilgi birikimi, bilinç ve iradeye sahip misiniz? Geleneksel kölelik tarihte kaldı ama çağdaş köleliğin nedeni budur.(30.04.2021)

– Canlılığın nasıl oluştuğunu, nasıl mucize gibi bir şey olduğunu bilseler; hiçbir canlıya kıymazlardı, doğanın dengesini bozmazlardı.(28.04.2021)

– Çocuklarıma bırakmak istediğim miras yalnızca dört sözcüktür; erdemli ve namuslu insandı.(25.04.2021)

– Olumlu ve olumsuz sözcükleri doğa için bir anlam ifade etmez, doğa zorunluyu bilir.(21.04.2021)

– Hatalar, yanlışlar, başarısızlıklar, başarılar, unutmalar, hatırlamalar, kaygılar, üzüntüler, sevinçler, mutluluklar, hayaller, gerçekler bu ve benzeri her şey insana özgüdür ve bunların varlığı bizi biz yapar.(21.04.2021)

– Öğrenilen her yeni şey bizi yeniden inşa eder.(18.04.2021)

– Üniversitelerin amacı mevcut bilgileri öğretip ezberletmek olamaz. Üniversiteler; yeni bilgilerin ortaya çıkması, yeni şeylerin bulunması, eski bilgilerin geliştirilmesi veya terkedilmesi için nasıl bakılmasının, nasıl araştırılmasının yöntemlerini gösteren yerler olmalıdır. Üniversitelerin amacı; eleştirel akılla sorgulayıcı bakmasını öğretmektir. Özgür düşünceli insanlar yetiştirmek, yeni fikirlerin, yeni bilgilerin ortaya çıkmasını sağlamaktır. Üniversiteler; öğretim üyelerinin de, öğrencilerin de birlikte öğrendiği, birlikte irdelediği, her türlü fikrin özgürce tartışıldığı bilim yapılan yerlerdir. Bunların olmadığı, bilimsel özerkliğin sağlanmadığı yerlere üniversite denilemez. Üniversiteler ne askeri kışladır, ne de meslek okullarıdır.(15.04.2021)

– Yaşamda; mezun olduğumuz okullardan, bulunduğumuz mevkilerden, yaptığımız işlerden değişik unvanlar elde ederiz; bu unvanlarımız bizim önümüze geçmemeli, unvanlarımızın arkasında kalmamalıyız. Bulunduğumuz makamlar, unvanlarımız bize değil, biz onlara değer katmalıyız. Bilgiye, tevazuya, erdeme ve sevgiye sahip oldukça değerli oluruz, değer katarız.(10.04.2021)

– İçinde bulunduğumuz ortam, canlı-cansız, yakın-uzak çevremiz değişik biçimlerde bize yansır, bizde anlam kazanır. Karşılıklı olarak birbirimizi dönüştürürken çevremiz bizde somutlaşır ve böylece çevre gelecek kuşaklara bizler tarafından aktarılır.(07.04.2021)

– İnsanlar genellikle durgun su gibidirler, içinde bulundukları kabın şeklini alırlar, o kapla biçimlenip sınırlanırlar. Oysa sorgulamak, bilgilenmek, öğrenmek ve anlamak bizi coşkun, dinamik akarsu gibi yapar. İşte o zaman kalıplarda kalmaz ve sınırlarımızı aşarız, kendi oluşturduğumuz biçimlerde akarız. Zihnimizi kalıplardan kurtaralım, özgürce akalım.(06.04.2021)

– Yaşam; öğrenme ve deneyimleme sürecidir. Birbirimizle, büyük, küçük,  mini canlılarla, cansızlarla, her şeyle yani doğayla sürekli etkileşim içindeyiz. Anne karnında ki ilk andan itibaren öğrenip deneyimlemeye başlarız. Kısaca yaşam öğrenciliktir, doğa yani canlı cansız, uzak yakın tüm çevremiz öğretmenlerimizdir ama, bu okul diploma vermez; yalnızca yaşamı anlamlandırmamızı, anlamını anlamamızı ister.(04.04.2021)

– Her ne kadar hayallerimizin sınırı yoktur, sonsuz gibidir diye zannetsek de, hayallerimiz; bildiklerimiz ve bilgilerimizle sınırlıdır.(01.04.2021)

– Yükseklere çıktıkça ufuk genişler ve ufkun gerisindekileri de görürüz. Akıl ufkumuzu genişleten yüksekliği ise bilgi sağlar.(01.04.2021)

– Bilmek, bilgilerin dışarıdan içeriye akışıyla oluşur ve bu bilgileri, bu girdileri biliriz. Bilmek; anlamanın zorunlu ilk adımıdır. Anlamak ise; bilinenlerin, gelen bilgilerin özümsenmesi, ilişkilendirilip harmanlanmasıyla kavranıp, yorumlanır duruma dönüştürülmesine denilir. Bilmeden anlamak oluşmaz. Önce biliriz, işleriz sonra anlarız.(13.03.2021)

– Aklın yolu çoktur.(13.03.2021)

– Canlılığa saygı göstermek, canlı cansız çevreyi sevmek, sevgi dolu ve sevecen olmak, adaletli davranıp haklıdan yana olarak haksızlığa karşı çıkmak, yardımsever ve müşfik olmak, hoşgörülü ve bağışlamayı bilmek. Vicdan işte bunların içselleştirilmesi, özümsenmesidir, bunlar vicdanımızı oluşturur ve de o zaman iyi insan olunur.(12.03.2021)

– Bütün bilgiler doğadadır, en doğru öğreten kitap, öğretmen doğadır. Her şeyi o öğretir yeter ki onu okumasını bilelim, dilini öğrenelim.(12.03.2021)

– Bilim doğanın dilini öğrenme sürecidir.(12.03.2021)

– Nasıl görünmek istiyorsan öyle gör.(12.03.2021)

– Müzik; gönülden gönüle, insandan insana, halklardan halklara akan bir ırmaktır ve herkes onda birlikte yüzüp birlikte yıkanır. Müzik herkesin anladığı evrensel bir dildir.(07.03.2021)

– Gerçek üniversitelerde öğrencilerle öğretim üyeleri, öğretmenler birlikte öğrenirler, çünkü orada düşünceler özgür, fikirler değişiktir ve farklılıklar birlikte vardır, öğretenlerle öğrenenler karşılıklı etkileşim içinde birbirlerini geliştirirler. Öğretenler de öğretmek için kendini aşmak, bilgilerini yenilemek ve örnek olmak zorundadır. Her şey gibi bilgiler de, bilinenler de yerinde durmuyor; sürekli gelişip değişiyor. Çünkü yinelenmek değil yenilenmek esastır.(07.03.2021)

– Gençliğimde bildiğimden emindim ve birçok şeyi biliyorum diyordum, oysa şimdi bilmem gereken, öğreneceğim ne kadar çok şey varmış, bilgilerim ne kadar azmış diye düşünüyorum ve bildiğimi sandıklarıma da kuşkuyla bakıyorum.(24.02.2021)

– Bilmediğini bilmek öğrenmeyi başlatır, erdemliliktir. Bilmediğini bilmemek öğrenmeye giden yolu kapatır, gerçek cehalettir.(21.02.2021)

– Çok hücreli canlılarda iki ayrı zekâ vardır; ilki bütün hücrelerin her birinde bulunan hücre zekâsı ki bu farkındalığımızın dışındadır, diğeri ise farkındalığın, bilincin işin içine girdiği bütünleşik zekâdır. Bunun en gelişmişi de insandadır, kuşkusuz şimdiki bilgilerimize göre.(19.02.2021)

– Ne acıların, üzüntülerin; ırkı, milliyeti, dini, ülkesi ve sınırları vardır ne de; sevgilerin, sevinçlerin, mutlulukların hepsi evrenseldir, tüm insanlara özgüdür. Kim bilir belki diğer canlılarda da vardır.(18.02.2021)

– Gelecekte bir gün bütün devletler; ister üniter, ister federe olsun yok olarak sınırlar kalkacak, dünya tek bir devlet olacaktır, ya da o güne gelmeden insanlık kendini yok edecek ve dünya insansız kalacaktır.(18.02.2021)

– Her kitap bir başka açıdan baktırır, başka bir ufku gösterir.(15.02.2021)

– Mutlak iyi, mutlak kötü veya kesin zararlı, kesin yararlı diye bir şey, bir durum yoktur; bunlar birlikte vardırlar ve birbirlerine dönüşebilirler; önemli olan miktarı ve zamanlamasıdır.(15.02.2021)

– Büyük eserleri; olağanın dışına çıkıp değişik açılardan bakanlar, normalin dışını düşünenler yapar.(11.02.2021)

– Doğru olan, güzel olan biriktirmek değil paylaşabilmektir. Para, mal, servet değil bilgi biriktirmek, onurlu ve sevgi dolu günler biriktirmektir ve saklanan değil paylaşılandır anlamlı olan.(11.02.2021)

– Canlılık dediğimiz şey; bilgi biriktirme, işleme ve bu bilgilerin değerlendirme sisteminin adıdır. Zekâ ise bu işlemlerin yani canlılığın bizzat kendisidir.(05.02.2021)

– Tek hücreliden çok hücreliye canlı olan her şeyde bir tür zekâ vardır. Her canlı; deneyimler, kayıt altına alır, bilgi biriktirir ve sonra da bunu kullanır. Zekâ bizatihi canlılığın kendisidir, canlılıktadır. Canlılığa ait işler aynı zamanda zekâyı da oluşturan işlemlerdir.(18.01.2021)

– Sevgi ifade edilirse anlam kazanır, içimizde saklı kalması onu tutuklamak gibidir. Sevdiklerinize sevdiğinizi söyleyin, bırakın sevginizi özgürce sizden karşınızdakine aksın. Sarılın birbirinize ve ister haykırın, ister fısıldayın ama sevdiğinizi söyleyin ve gereğini yapın ona göre davranın unutmayın ki evrenin en güçlü bağı sevgi bağıdır.(18.01.2021)

– Yaşam dalgalardan oluşmuştur, bazen yukarı bazen aşağı, bazen kırılıp altüst olmalar. Tüm şoklara karşı sakin olmak önemlidir, çünkü yaşamda her şey olağandır bu nedenle dalgalarda sörf yapmak becerimizi artırmalıyız.(10.12.2020)

– Zamanda durulmaz yaşayıp geçilir,
Ne geçmiş ne gelecek, yaşanan kocaman bir an vardır yalnızca.(09.12.2020)

– Herkes kendi acısını duyumsar bu çok normaldir ama, olması gereken, değerli olan tanımadıklarımızın da acılarını yüreğimizde hissetmektir.(09.12.2020)

– Kitaplar da öğretmenlerimizdir.(09.12.2020)

– Güzellikler her yerdedir bakmasını bilene ama asıl güzellikler içimizde olanlardır yaşatmasını bilene.(06.12.2020)

– Bazı şeyler soğutmaya gelmez sıcağı sıcağına yapılmalıdır. Bazı şeyler zamana bırakılıp demlenince olmalıdır. Bazı şeyler ise hiç yapılmamalıdır, yalnızca içimizde kalmalıdır.
Akıl, işte bu kararı doğru verebilmektir, o da bilgi birikimi ve deneyimle kazanılır.(25.10.2020)

– Yaşamı sevgi ve bilgi anlamlandırır, sevgi ve bilgi dolu olmak hayatın tadını aldırır.(25.10.2020)

– Bazı insanlar kendileri olmazsa güneşin doğmayacağını sanırlar, oysa onlar olsa da olmasa da güneş doğar.(11.04.2020)

– Herkes kendi hayatını yaşar ama başkalarınınkini de etkileyerek.(11.04.2020)

– Kusursuz insan yoktur ama kendini kusursuz zannedenler çoktur.(11.04.2020)

– Her şey bir adımla başlar.(11.04.2020)

– Yeni bir şey öğrenmediğimiz günü zamanı yaşanmamış saymalıyız.(11.04.2020)

– Özgürlüğü dışınızda aramayın içinizde arayın; aklınızda, düşüncelerinizde ve vicdanınızda arayın.(11.04.2020)

– Heraklitos diyor ki “uyanıkken hepimiz tek bir ortak dünyada yaşarız; oysa uyurken herkesin kendine ait özel bir dünyası vardır.” Ama bize ait olan sanaldır, soyuttur uyanıkken görüp bildiğimiz dünya ise gerçek. Elbette ki onun gerçekliğini de şimdilik kaydıyla söylüyoruz.(11.04.2020)

– Zaman yoldur yaşam ise bu yolda yapılan yolculuktur ancak hep ileri gidebildiğin geriye dönüşün olmadığı bir yolculuktur. Acılar, üzüntüler, sevinçler, mutluluklar ise bu yolculukta karşılaşıp görüp durduğun kısa duraklardır. Onlar yalnızca bir duraktır, esas olan yolculuğun kendisidir.(11.04.2020)

– Merak, bilgiye ve öğrenmeye giden yoldur, sorgulama ise öğrenme evinin kapısıdır.(11.04.2020)

– Yaşamaya güdülenmişiz ama ölmeye programlıyız.(11.04.2020)

– Dostlukla şarap birbirine benzer ikisinin de eskisi makbuldür.(11.04.2020)

– Gençlere özenle, dikkatle bakın. Ne görüyorsunuz? Geleceği göremiyorsanız görme sorununuz var demektir.(11.04.2020)

– Karanlık ne kadar yoğun olursa olsun, ne kadar güçlü görünse de görünsün; küçücük bir ışığın aydınlığı, yanan bir kibritin ışığı onu yok eder, ama hiçbir karanlık ışığın olduğu yerde ışığı yok edemez. Işığın olduğu yerden karanlık kaçar, ışık varsa karanlık yok demektir. Yaşamda da karanlık cehalettir, ışık ve aydınlık bilgidir, bilimdir. Karanlığa karşı ışık olalım.

– Aynaya baktığında gördüğünü beğenmiyorsan bil ki bunda aynanın bir rolü yoktur, o yalnızca geleni yansıtır. Bu nedenle aynayı değil kendini değiştirmelisin. Ama şunu da unutma ki görüntü bir yere kadar önemlidir asıl olan aynada göremediğindir; o görüntüyü oluşturanın içindekidir.

– Güneşi masum ve doğal olanlar, önyargısız ve temiz olanlar yani çocuklar tutabilir. Güneşi çocuklar tutarlar ışığını, aydınlığı bize taşımak için

– Evren, doğa önümüzde bir bilgi kitabı olarak duruyor, ama her şeyin yazıldığı bu kitabı okuyup öğrenmemiz için önce kitabın dilini bilmemiz gerekiyor. Kitabın yazıldığı alfabeyi ve dili çözersek kitabı okuyup öğrenebiliriz.

– Artık tek bir amacım var ki beni çok mutlu ediyor; daha çok okumak, daha çok öğrenmek, her şeyi bilmeye öğrenmeye çalışmak ve sorgulamak. Beni mutlu eden bir şey daha var o da öğrendiklerimi, bildiklerimi paylaşmak.

– Şiir sözcüklerle oynama sanatıdır.

– Canlılık yaşam yalnızca kimyasal bir olgudur, ama gene de mucizevi bir armağandır. Bu şansı yakaladıysak iyi değerlendirmeliyiz, onu hak etmek için ne yapmalıyım diye düşünmeliyiz.

– Söylediklerinizin çoğunluk tarafından kabul görmemesi çoğunluğun doğruyu düşündüğü anlamına gelmez.

– Öğrenilen her yeni şey başka bir şeyin kapısını açar, her yeni bilgi başka bilgilere yol olur, çözülen her soru başka sorular sordurup başka çözümleri de gösterebilir.

– Bilgilerin, öğrendiklerin büyüdükçe küçüldüklerini görürsün

– Yaşam; çok değişik, birbirinin tekrarı gibi görülen ama sonsuz farklı desenlerden, renklerden oluşan ve sürekli olarak dokunup işlenen bir örgüdür. Herkes bir tarafından örerken gelecek kuşaklar bizim bıraktığımız yerden örgüyü alıp kendi desen ve renklerine göre örmeye devam ederler. Bu böyle sürüp gider, örgü nasıl başladı? Bir yerde bitecek mi? İşte bunları bilmiyoruz fakat sonsuz değişkenli denklemlerden oluştuğunu biliyoruz ya da sanıyoruz.

– Canlılık bir kimya olduğundan evrim; bu kimyaya uygun olarak, bu kimyanın zorunluluklarıyla sınırlıdır. Sıfırdan başlayarak bir biyolojik sistem kurgulayabiliriz, matematiksel algoritmaları oluşturabiliriz ama bu hem bizim bilgilerimizle sınırlıdır hem de kimyanın zorunluluklarıyla. Doğa bilgisi, evrim sonsuz değişkenlere bağlı gibi görülse de kimyasal bağlantıların koşullarıyla sınırlanıp kısıtlanır, evrende ve evrimde değişim dönüşüm zorunlu yöne doğru olur. Zorunluluğu ise başlangıç koşulları, rastlantılar ve süreçteki etmenler belirler.

– Yalnızca kalemin olmayacak silgin de olacak yaşamda, hatırladığın kadar da unutmalısın.

– Yaşam düz değil dalgalıdır. Sörf yapmayı bilirseniz; yutulup kaybolmazsınız, dalgalarla oynar tadına varırsınız.

– Doğa en iyi mühendis, en değerli öğretmendir. Milyarlarca yıllık bilginin, deneyim ve evrimin hafızasıdır.

– Yaşamın amacı mutlu olmak, zevk almak olmamalıdır; yaşamın amacı sevgiyle bakıp bilgiye ulaşmak olmalıdır. Bunu gerçekleştirdiğimizde yan ürün olarak mutluluk ve zevk de olur.

– Gençlik düşünmeden yapmaktır, yaşlılık düşündüğünü yapamamaktır.