Geleceği Öngörmek

Gözlemlediğimiz evrende ve de şimdiki bilgilerimize göre geçmiş, içinde bulunulan an ve gelecek süreklilik içindedirler. Zamanla; içinde bulunan an geçmişe, gelecek ise içinde bulunan ana dönüşür ve bu kesintisiz olarak sürmektedir. Dünyamızdaki yakın geçmişi az çok biliyoruz, uzak geçmişi de insanlığın yazılı belgelerinden öğreniyoruz ve çok çok uzak geçmişi ise yer bilimleri, fosil bilimleri, arkeoloji biliminin incelemeleri sonucu bilmeye çalışıyoruz, yoruma dayalı olarak olsa da az çok bilebiliyoruz. Evrenin geçmişini ise gökyüzünü, galaksileri, yıldızları daha doğrusu onlardan bize gelen ışığı, ışınları inceleyerek öğrenmeye, bilmeye çalışıyoruz. Tüm bu bilgilerin ışığında evren için, dünyamız için öngörülerde bulunuyoruz. Elimizdeki veriler ne kadar çok olursa o kadar çok doğruya yakın öngörü yapabiliriz. Asıl sorun dünyamız, dünyamızdaki sistemler, dengeler bunlara bağlı olarak canlı hayatın geleceği konusunda sağlıklı ve gerçeğe yakın öngörülerde bulunmaktır, dünya üzerindeki canlı hayatı risk edecek gelişmeleri önceden görebilmek ve önlemlerini alabilmektir.

Her şeyde olduğu gibi burada da bilimin yol göstericiliği esastır. Geleceği öngörmenin yolu geçmiş ve bugüne ait verileri, bilgileri bilimin ışığında değerlendirmekten geçer. Dünyada gelir adaletsizliği var; paradan, ranttan, kardan başka bir şey düşünmeyen bir avuç insanın hırsı nedeniyle hem gelir adaletsizliğini oluşturan soygun hem de yeryüzündeki bütün canlı hayatı tehdit eden küresel iklim değişikliği yaşanmaktadır. Geleceği öngörmek ve daha güzel bir dünya oluşturmak için bugün bunların planlamalarını yapmak zorundayız.

Birleşmiş Milletler raporuna göre dünyada 2 milyar insan temiz suya ulaşamıyor ki temiz su; yalnız insanlar değil yeryüzündeki bütün canlılar için doğal bir haktır ve bu hakkı gözetmek görevi de bilinçli ve akıllı canlı olan insan türündedir. Diğer canlılar doğanın doğal dengelerini bozmazlar bilakis o dengeleri doğal olarak oluştururlar. Bu dengeleri bozan canlı türü insandır. Dünyada her 17 saniyede bir çocuk kirli suların oluşturduğu hastalıklardan ölüyor, ölen diğer canlıların hesabını da siz yapın. Ülkemizde kullanılabilir suların %74’ü tarımda kullanılmaktadır.

Gelecek bugünden planlanmalıdır; tarım planlanmalı, kentler şehircilik planlanmalı, nüfus planlanmalı, üretim planlanmalı, sanayi planlanmalı kısaca ülkemizde her şeyin planlanmasına gereksinim vardır, ancak bunun için siyasal karar ve donanımlı insan kaynağı gerekmektedir. Donanımlı insan kaynağının yetiştiği en önemli kurumlar okullardır. İlköğretimden başlayarak üniversitelerimizin de içinde olduğu öğretim kurumları son yıllarda çağ dışı kalmıştır; medrese tipi öğretime dönüşmüş geçmişin lise düzeyinde olmayan üniversiteler oluşturulmuş bilimi öngörmeyen ve de bilmeyen öğretim üyeleri çoğunluğu oluşturmuştur. Metropollerin dışında taşra kültürü ve bu kültürün uzantısı taşra üniversiteleri oluşmuş, metropollerde de varoş kültürü egemenliği başlamıştır. Özgür düşüncenin, eleştirel aklın egemen olmadığı yerler üniversite veya öğretim kurumu olamazlar. Geleceğimiz risk altındadır bunu bilincinde olmamız gerekiyor.

Dünyanın geleceğinde YZ (yapay zeka) ön planda olacaktır, gelecek sözcüğünün içindeki en önemli parametre yapay zekadır, ama yapay zeka için oluşturulmuş evrensel bir hukuk yoktur ve gelecekte yapay zekanın egemenliğinin insan türü için riskler taşıdığının da bilincinde olmamız gerekiyor. “Zekâ sahibi makineler de, ilk ve temel olarak hayatta kalmaya, dolayısıyla yaşamını tehdit eden her şeyi yok etmeye çabalar. Saniyeler içinde binlerce sayfa okumaya muktedir Zeki makinalar bilim kurgunun en kötü senaryolarında olduğu gibi bizim hakkımızda aşağı yukarı her şeyi bilecekler ve sonuç olarak fişlerini çekme gücüne sahip tek varlık olan insanı ilk ve temel düşmanları sayacaklardır. Bilgisayara dayalı tüm hizmetleri, dolayısıyla orduları kontrol edebildikleri için bizi kolayca yok etmeye muktedir olacaklardır.”-Luc Ferry

Bilimin ışığında planlamalar yapıp, geleceği kurgulayıp doğru öngörmeliyiz. Hem ülkemizin, hem dünyamızın geleceği için, çocuklarımız için, tüm canlılar için bilimi rehber alıp, doğru planlama yapıp doğru öngörülerde bulunmalıyız. Asım Beşikci